2018ko abenduan gertatu da, Iratiko Salbatoreko kaperako atea bortxatua izan da eta ebatsi dute aldare ondoan zen ganderailu handia. Mendibeko Herriko Etxeak pleinta pausatua du, mementoan berririk ez dute. Segur dena ganderailu hori ordezkatuko dutela, Sebastien Ihidoy herriko auzapezak erran daukunaz, ari dira ikusten nolako ganderailu mota egin beharko duten. XIX. mende hondarrean, Jean-François Cerquand historialari idazleak lanketa batzuk egin zituen Salbatoreko ganderailuaz, Jean Barbier apezak urte batzuk berantago erabili zituenak. Berrikitan Michel Arotze xuberotar kantariak grabatu du Salbatore gora da kantu herrikoia. Jean Oxoby-Indart Behorlegiko apez egon zenak, 1727an obra handiak egin zituen kaperaren berritzeko. Bere izena agertzen dela mendebaleko ate gainean. Anitz idatzi badira kapera horri buruz errituak eta leiendak aipagai direlarik. Orain ere, urtean behin Iratiko Salbatoreko Kaperan, primaderan beila egiten da, Hergarai ibarreko jendea eta urrunetik ere etor...

1914an, Lehen Mundu Gerra piztu zenean, Ipar Euskal Herriko baserriak —Lapurdi, Baxenabarre eta Zuberokoak— hustu egin ziren gaztejendez. Lau urte iraun zuen gerra luze eta odoltsu hartara joan ziren gazte euskaldunak frantsestuta itzuli ziren lubakietatik, Frantziaren aldeko herritartasun atxikimenduz beterik. Borrokaren lehen lerroan ziren euskaldun anitz frantsesa ez jakiteagatik hil ziren, aginduak ez ulertzeagatik. Kantuak dioen bezala, "Euskara baizik ez zekiten haiek, morts pour la patrie". Armak hartzera deitutako euskaldun frankok gerra latz hartan euskara soilik jakitea trabarako eta kalterako zutela iritzi zioten eta, horregatik, frantsestu egin ziren. Frantziaren alde borrokatzeak herritartasun lokarri sendoak sortu zituen euskaldun anitzengan. Eskolak eta armadak funtsezko funtzioa izan zuten frantses nazioaren sorkuntzan, nazio kontzientzia horren errotzean. Eta Euskal Herrian ere eragina izan zuten. Gerrek on guztia eraman eta txar guztia ekartzen dute. Hala, best...

Urtarrilaren 17ko Patxi Saez Belokiren iritzi artikuluari erantzuna.

Hator, ator horiekin,

Bai hator gurekin!

Ez, ez dugu nahi,

Aberatsen

Zerbitzuko den

Errepublikarik! (bis)

Zuzentasuna, askatasuna,

Bai eta nola ez Maitasuna!

Jendarteak behar dituena,

Bizitzekotan Elkartasuna,

Halaber ere Alaitasuna!

Bai Frantzian, bai Euskal Herrian,

Macron gisakoak nola jasan?

Elkarrekin karrikara joan

Ta ator horiekin egin lan,

Gogoa atxikiz beti alhan!

Oi herritarren demokrazia,

Hor dago ere gaurko auzia:

Herri bozen errespetatzia,

Baia, eza ta abstenitzia,

Kondutan har emaitza guzia!

Joan den larunbatean Euskal Elkargoko bilkura orokorra zen Baionako unibertsitatean, bilkura hasi aitzin elgarretaratze deia egina zuten Lurzaindiak, ELB sindikatuak eta “Nahi Dugun Herria” Kanboko oposizioko hautetsiek. Kanboko proiektuaren kontra diren egiturek salatu dute, laborantzarako diren hamar bat hektarako lur horiek desbideratuak direla eraikin batzuen egiteko. Lurzaindiak dio, laborantzako lurrak %21ez murriztu direla 2000 eta 2010 urte artean. Hortarako segituko dute mobilizatzen, Kanbon laborariek baliatzen duten 10 hektara horiek galtze handi bat izanen dela zioten, gehituz “betirako galduak izanen direla”. Euskal Elkargoko bilkuran, besteak beste, aipagaietan zen Kanbon Marienia ondoan den etxe eraikitzeko lur saltze eremu hori, bozkatua izan dena. Proiektu horren segitzearen alde bozkatu dute hautetsien gehiengo handi batek: 136 alde, 23 kontra eta 35ek ez dute parte hartu bozkan. Michel Etchebest, Mauleko auzapezak eta Euskal Elkargoko laborantza arloko pre...

Ez duzue sinetsiko baina sartu naiz Macron presidente narzizikoak, horiz jantziek piztu suak jabaltzeko ireki duen debadioaren ziber-gunean eta bizirik atera ere. Sano eta salbu, sanotasunarekiko dudak ditudan arren. Iruditu zait, prozesuaren buruan, lau ataletan banatu galderei erantzunez, manipulatua izan naizela, gozoki, baina manipulatua, galderek beren baitan erantzun neoliberalak gatibatzen dituztelako! Arrazoia dute, eztabaida instituzional horri mutur egitea erabaki duten txaleko horiek, berak ere manipulazio xendretan, jaun eta jabe! Trantsizio energetikoa, fiskalitatea eta gastu publikoak, demokrazia eta hiritartasuna, estatuaren eta zerbitzu publikoen antolaketa: honatx, karratuaren karratura… presidenteak jendeen arrapostuak kontuan edukiko omen ditu, baina ziur aski, bere erreformatzaile konpultsibo xedeen araberakoak baldin badira baizik ez. Jada errana du, gauza batzu ez dituela aldatuko, non ez den lobbyen alde, hala nola glifosataren aferan, edo autoen abiadura 80...

Hastapenak Seaskan

Aurten Seaskak 50 urte beteko ditu. Iraupen ederra, gogoan baldin badugu zein xumeki hasi zen euskararen irakaskuntza haur ttipientzat, Iparralde honetan 1969an Baionan, Argitxu Nobliaren etxean, Libe Goñirekin. Lehen urte horretako lekukoa ez izanez, beste batzuei utziko dut horren aipamena, zehaztuz urtarrilean kazeta honetan publikatuak izan diren data eta toki batzuk ez direla zuzenak, baita interneten agertzen den guzia ez dela fidagarria. Hoberena da garai hori bizi izan dutenei galdegitea eta egiazko artxiboak kontsultatzea. Lekukotasun hau ematen dut ditudan dokumentuen eta oroitzapenen arabera. Nire jakilegoa 1970eko udaberrian hasiko dut, orduan eskatu baizidaten andereño izan nahi nuenez. Ez nakien zer erran nahi zuen hitz horrek, ezta zer zen ikastola bat, hemen zegoen bakarra arras konfidentziala baitzen. Ordurako lekuz aldatua zen ikastola eta Arrangoitzera joan nintzen, Libek nola irakasten zuen ikusteko. Haurrekin egiten zuen lanaz gus...

Azaroan eta abenduan Euskaraldia ginuen. Otsailaren 9an ate idekiak ditugu Euskal Haziakeko

eskoletan eta kolegioetan.

11 egun euskaraz, hameka arrazoin ditugu euskara ikasteko eta maitatzeko: Amatxi, Aitatxi edo kusinekin elekatzeko, eskolan ikasteko, erakaslearekin mintzatzeko, beste euskaldunak mintzatzen direlarik heiekin aritzeko, istoriak eta ipuinak kondatzeko, irratia edo telebista ulertzeko, musika eta bertsuak kantatzeko, liburuen irakurtzeko eta idazteko (adibidez: Haziak Idazle).

Behar dugu euskaraz mintzatu, ez baigira frantsesez mintzatzen bakarrik. Gure eskolan, etxean ere edo karrikan, euskaraz ari gira.

Zatozte gure eskolarat otsailaren 9an: hau dena kondatuko dauzuegu...

Sartu gara orain dela gutxi 2019. urtean. Bi urtetatik behin entzuten dugu Korrika joka. Orain dela urte batzuk, "Klika" eginez, gure neuronek bultzatu gintuzten urrats hori ematera: arrazoi desberdinengatik nahi genuen euskara ikasi. Geroztik, AEKko gela batean biltzen gara astean bietan, hilabetez hilabete, urratsez urrats, ikasi nahian. Euskaraldiarekin, joan den azaroan, hiztunek eta ikasleok ukan genuen aukera ohidurak apurtzeko eta euskararekiko hautua egin genuen. Ea segitzen dugun denok gure engaiamenduetan eta korrikarekin apirilean beste asko juntatzen zaizkigun gure hizkuntza indartzeko irrikan. Erreza da, bakarrik "klika" egin behar da, borondate asko eta zer poza! Beraz, denok, prest izan behar gara baldintza hoberenetan eramateko 21. korrika, apirilaren 4etik 14ra, Garesetik Gazteizera.

Urtarrilaren 29an, astearte arratsaldez, kolegioko 4.eko ikasleak komitatuak izan dira Miarritzeko Atabalera "Boombap" kontzertura, Da Titcha raperoak animaturik! Hau ohorea! Ailegatu direlarik, Gilen artistaren margolanen erakusketa ikusteko aukera ukan dute. Ondotik, komitatuak ziren beste kolegio eta lizeoko ikasleak bezala, kontzertu gelara sartu dira eta bertan, Rennes-eko Da Titcha, ingeles erakasle ohiarekin topatu dira! Bere saio denboran, ikasleek, raparen historia eta jatorria, rap eta hip hop-en desberdintasuna ikasi dute, bere kantuak entzun dituzte eta harekin parte hartu, rap-ari buruzko hiztegia deskubritu eta ikasi dute (beat-a, flow-a...), erritmoa landu.... biziki ludikoa izan den manerari esker: hitz hartzeak, irudiak, bideoak, zuzenezko musika eta erritmoa, dantza.... Bi ikaslek pribilegio bat ukan zuten ere bai: Da Titchak haien izena eskatu ondoren, kantu bat eskaini zien bertsu'rap moduan! Kontzertu orijinala zinez! Saioaren bukaeran, ikasleak eta Da Titcharen...

Donapaleuko Etxekopar ikastetxeak, Euskal-Haziak elkartearen partaidetzarekin, gomitatzen zaituzte otsailaren 9an, antolatuko dituen ate idekitzeetarat, (09:00-13:00). Goizalde osoan, erakasleekin hitzegiten ahalko duzue, eta ikasleek proposatuko dauzueten egoitzaren bisita gidatuari esker, kolegioak proposatzen dituen sail ezberdinak deskubritzen ahalko dituzue. Zure haurrak euskara azkartu eta hobetu nahi badu, ikastetxeak sail elebiduna eskaintzen du ikasleei 6.etik 3. arte baita aktibitate eta ateraldi pedagogikoak ere. Jakin mina ez baita beti itsusia, zatozte saldo handian otsailaren 9an, Etxekopar ikastetxearen ate idekitzeetarat! Memento goxoa eta ezohikoa pasatuko baituzue!! Segur!