II-Hondartzak, altxor bat paregabea Joan den astean azpimarratua dugu hemen berean itsas-mainuen arrakasta zonbat emendatu den urteak jin eta urteak joan. Ondorioz, gure hondartzak gaitzeko altxorrak dira Kostaldeko gure herrientzat. Herriko Etxetan ikusten dute zoin munta handia duten. Gisa hartako obrak akulatu ere behar beraz bazter horiek ahal bezen garbi eta sano atxikitzeagatik, ahal bezenbat errextasun eskainiz jendeari, tokian tokikoa denari bezala kanpotiar udatiarreri. Obra frango eginez berdin, gostaia gosta, ahal bezen kotsadura guti izaiteko. Denboran, nork erranen zuen hoinbeste mugimendu izanen zela itsas hegian! Mugimendu hori Miarritzetik abiatua beraz gure eskualdean, Napoleon III-aren denboran. Frantzia behere hortan lekuka bederen aise lehenago, itsas-mainuentzat etxe berezi bat, aldatzeko tokiekin, muntatua izanik, Frantzia guziko lehena, 1776an, Dieppe hirian, Normandian beraz. Han jakina baitzuten Ingalaterran bazirela jadanik joko horri ohartuak, bizpahiru herritan segurik eta bereziki Brighton portuan, hor 1750ean naski. Hartzak eta izurdeak Orain, ez girelarik konfinatuak behin, ikaragarriko jendea ibiltzen da itsas-hegian eta itsasoan mainatzen. Badira ere urte buru batetik besterat egun guziz itsasoan mainatzen direnak! Nun ez den arrunt eguraldi hitsa, bainan zinez biziki eguraldi txarra! Holakoen artean badira elkarteak moldatuak izanak, hala nola Hartz Zuriak Miarritzen eta Izurdeak Donibane Lohizunen. Ziburun, gisa hortako saila herriko besta-komiteak du akulatzen. Hendaian ere bide bera hartua dute berrikitan. Herri horietan, besta giro batean, mainaldi berezi bat muntatzen dute Urtats irian, urte xaharra despeituz eta urte berria agurtuz! Sasoin hortan, mainaldia ez da hain luzea izaiten, gehienentzat oren laurden bat edo holako zerbait. Bainan denak loriatuak ateratzen dira uretik! Hirixka berri bat Hendaian Goazen bada behako bat eman, larri larria, Hendaiatik Angelurat ditugun hondartzeri. Abia giten Hendaiatik. Hasteko, untsa burutan hartu behar da oraiko Hendaia ez dela batere 1880a iriko hura! Orduan, kasik etzen etxerik batere Hendaiako itsas hegian. Auzoalde bakarra, Herriko Etxearen inguruko hori. Eta orain badira Hendaian 17.000 biztanle. Badakizue zonbat ziren lehen itsas-mainuen denboran? 600 doi-doia! Bainan 3.000 jadanik hogoigarren mendea hastean! Turismoarekin zen handitu herria eta beraz itsas-mainueri esker. Treinak abiatzearekin geltoki berri bat eraiki zen hondartzatik arras hurbil, bestea, mugatik hurbil dena, urrunegi zela. 1884an eraiki zen laster fama gaitza bildu zuen etxe handi eder bat, arrunt hondartzaren ondoan, kasik hondartzaren gainean erran ere ditake. Hori izanki "Croisière" deitu zuten egoitza, izen hori emana han zaudeneri iduritzen zitzaiotela itsasoaren erdian zirela! Etxe horrek luzaz aterbetua du kasinoa. Frango epe laburrean sortu zen beraz, eta hedatu, hirixka berri bat, dena itsas hegian, Hendaye-Plage deitu zutena preseski. Hondartza handia arraroa da bainan Hendaiak badu bestalde, Abbadia jauregitik hurbil, hondartza ttipi bat biziki pollita, Loia deitzen dena. Ez hainbat ezagutua baitezpada bainan han ibiltzen direnek diote parabisu bat dela. Treina aipatu baitugu, haren jitea aitzinamendu handia izan zela, dugun erran haatik 17 oren emaiten zituela Parisetik gure kostalderat heltzeko. Jendeak zion anitz denbora irabazten zela, zaldi-karrosarekin zortzi egun segurik behar baitziren. Orain, treinez bost oren aski eta askori luze iduritzen halere. Bi herri, hamar bat hondartza Noiz nahi aipatzen da, aski famatua delakotz, Donibane Lohizuneko hondartza, usu aipatzen ere Zokoakoa, Ziburun dena. Bainan on da ere jakitea bi herri horiek badituztela orotarat hamar bat hondartza! Ziburun handienaren bi aldetan badira hiru, batto gotor-lekuaren itzalean bezala. Biziki toki atseginak. Donibanen, hondartz nagusitik segidan hor da Uhain Urdinena, Santa Barbarako zolaraino heltzen dena. Nola bi hondartzak elgarri lotuak diren frangok biak batentzat hartzen dituzte. Iparraldera segituz Akotze alderat, hor badira bat bestearen ondotik lau hondartza, Erromardi, Lafitenia, Maiarko eta Zenitze, hau Getariako juntan. Akotzeko hondartzak donibandarrek berek baino hobeki ezagutzen dituzte kanpotiar frangok, ondo hortan izanki gaitzeko kanpalekuak, udan bete-beteak egoiten direnak. Nun da beltxarga hori? Getaria eremuz arras ttipia da eta bizkitartean badauzka lau hondartza. Egia erran, batto, Zenitze, ja aipatua duguna, parte bat Donibaneko egiten da, eta beste bat, Parlementia, eskualde bat Bidarteko ekarria daukana. Artean bi hondartza, biak arras ttipiak, desagertzen direnak, uhainek estalirik, itsasoa goratzen den aldi guziz. Portukoa eta bestea Arrotzen Kosta deitzen dena euskaraz - zendako ote? - eta frantsesez arrunt izen desberdina duena, "Plage des Alcyons". Diotenaz “alcyons” horiek greziar edo greko mitologiako hegaztin arraroak omen ziren, iguzki kolore agertzen zirenak beltxarga (cygne) baten itxurarekin. Bainan behinere batto ere ikusi ote da Getarian? Jauzi batez Bidarten gira eta hor ere ba hondartzak. Parlementia beraz goraxago ja aipatua, Uhabia, errebidetik ere untsa ikusten dena, izen bereko ibaia itsasorat heltzen den tokian, Erretegia, ezponda batzuen itzalean bezala, handik berehala hondartza luze bat, Pavillon Royal deitzen dutena -izen hortako egoitzaren ondoanzoinentzat ez baitugu euskal izenik kausitu. Azkenik, Ilbarritze bere jauregiarekin, eta hor Miarritze hunkitzen dugu. Miarritze ala Angelu? Miarritzeko hondartza, handia deitzen duten hori, mundu guzian ezagutua izan behar da. Behin, miarriztar bati entzun nion hauxe: "Frantzia guziko ederrena da!". Angeluar bat baitzen han berean, ihardetsi zion deplauki: "guk ditugu Frantziako ederrenak". Bi hiriak zoin-gehiagoka ari ote zaizkigu? Biek ere joko gaitza badute beren esku. Miarritzen Bidarteko juntatik beren itsas-argiraino badira biziki toki ederrak; Milady eta beste, Euskaldunen Kosta deitzen dutenak baduelarik gero eta arrakasta gehiago. Bainan Angelun badakizue zonbat hondartza badiren? Hameka! Kostaldeko beste edozoin hiritan baino gehiago! Miarritzeko itsas bazterrean hor dute ere toki berezi bat fama handi-handia daukana, arkaitz arraro bat eta haren kaskoan Ama Birjina ezarrria, deneri ongi etorri egiten diotela! Angelun aldiz badute espantu itsas hegiko harpe ttipi batekin, kondatuz aspaldiko gertakari hunkigarri bat. Bi gazte ziren elgar biziki maite eta ezkontzeko xedetan. Bainan familiak arrunt kontra. Elgar ikusten zuten gordeka eta ardurenean Angeluko harpe hortan. Gau batez han egon ziren untsa goxoki eta gero han berean lokartu. Bainan itsasoak goiti egitearekin biak ito gaixoak! Azken oharpen bat! Azken urte hamarkada hauetan, itsas-hegiaren arrakasta aitzina emendatu da bi gisetarat. Gero eta gehiago bilduz Ameriketarik jina den surf lerra joko hori maite dutenak. Bestetik azkarturik talasoterapiaren saila, etxe bereziak ba Angelun, Miarritzen, Donibane Lohizunen eta Hendaian.