Arantzazuko Gomiztegi Artzain Eskolak 25 urte bete ditu. 310 ikasle pasa dira bertatik, erdiak baino gehiagok artzaintzan jarraitzen du. Ofizioa eguneratu, profesionalizatu eta duindu dute eta sare bat josi, elkar ulertzen eta zaintzen duena. Batis Otaegi kudeatzaile ohia da sare horren jostunetako bat. 1980ko hamarkadan sortutako “mugimendu asoziatibo indartsua” gogoratu du, bai eta garai hartako erronkak: Jaurlaritzak ekoizpen sistema propiorako agertu kezka, baserrien hustea, ardi latxaren hobekuntza, artzainak laguntzeko zentroak, gaztagile elkartearen sorrera, Idiazabal jatorri izena... eta mugarria.

Joan den Omiasainduzkontrabandistak omentzeko oroitarriaestreinatu dute Ibardineko lepoan, Urrunã eta Berako udaletxeko ordezkariekin. Oroitarrian euskarazko idatzia ezarri dute, gauaz eta egunaz, bizia arriskatuz, zamak bizkarrean, muga alde batera edo bertzera zeharkatu dutenak, guardei ihesi, bizitzeko baliabide xuhurren irabazteko. Azaroaren 27an Zugarramurdin monolito bat estreinatua izan da Miguel Mari Iturbide, Jangoneko bordako semea, 1967 azaroaren 8an guardia zibilak tiroz hil zuena aratxeak mugatik pasatzen ari zelarik Laputsagaraia aldean.

Lehenago egin lanak kontuan hartuta, kriminologia institutuak gutienez 5.181 tortura eta tratu txarren kasuak zenbatu ditu, 1960-2015 epean Hego Euskal Herrian, horietatik 1.068 Nafarroan. Halere, egin ikerketa bururatu gabea dela ohartarazi dute. Oraingoz argitara atera dena txostenaren laburpena da. Bi herenek 18 eta 29 urte artean zituzten atxilotu zituztenean, bostetarik bat zaharragoak ziren eta %2,5 berriz adin ttipikoak. Gisa berean, ikertzaileen datuen arabera, torturak jasan zituztenen %18,2 emazteak dira. Nabarmendu dute inkomunikazio aldian egin torturei dagokionez, Giza Eskubideen Europako Auzitegiak estatu espainiarra 11 aldiz zigortu duela, salaketak ez ikertzeagatik.

Donostiarren egun handia heltzen ari da. Danbor hotsak karriketan entzuten dira, pandemiaren ondorioz bi urtez etxean egonik. Donostiako kaletatik ortzegunean desfilatuko duten helduen taldeak ez dira denak mistoak izanen. Oraino badira emazte bakar bat ere ez duten taldeak. Umek biharamunean desfilatuko dute aroa alde baldin badute, hala ez balitz ondoko igandean eginen lukete. San Sebastian eguneko eguerditan eginen da Donostiako haur danborrada. Udalak adierazi duenez, 4.700 umek baino gehiagok desfilean parte hartuko dute, 48 konpainia osatuz.

Otsoak ez dira bertakoak: Kantabria, Araba edo Burgos aldetik etortzen dira beren sarraskiak egitera, zaldi, behi, ardi edo ahuntz, jaz 38 eraso kontatu zituzten. Bainan ordaindu behar izan diren sarraskiez gain, galtze handiagoak beldurrarekin badira ere: aziendak izituak, ilaurtzeak... Karrantzan 38 eraso iragan dira eta 32 ardi hilak, Gorbeian 13 eraso eta 21 azienda hilak eta Urduan ardi bat. Otsoa espezie zaindua izanez gobernutik sarraskien indemnizazioaz gain, sare elektrikak, zakur artzainek erosteko laguntzak bideratuak dira. Otsoak nondik dabiltzan geolokalizatzeko moldeak eskatzen dituzte. Artzainek kexu segitzen dute, zeren otsoen presentzia handitzen ari baita urtetik urtera, 6-8 tropa badabiltzala omen mendietan gaindi. Karrantza aldean, berriki bi otso erailak aurkitu dituzte.

5 milioiez goiti Loiun, 383.000 Hondarribian, 235.000 Forondan, emeki-emeki pandemiak eragin beherakada errekuperatzen ari dute Hegoaldeko aireportuek, bereziki espainiar estaduarekin diren loturetan, zerbait gutiago kanpo erresumetakoekin. Emendatze handienak Foronda eta Hondarribikoak izan dira.

Nahiz eta urte hasieran Erregen astean, euria ederki bota, Nafarroan urtegiak erdi hutsak dira jazko urteari konparatuz. Urtegi guziak kontutan hartuz, 366 hektometrikoa da ur biltegietan, jazkoari konparatuz %37,6 kapazitate osotik urrun. Jaz 770 hektometro kubikotik gora zelarik. Bainan euria etorriko da.

Heldu den urteko udaberrian irekiko da Bilbon beilarien aterpetxe berria. Gaur egun 10 milako bat beilari pasatzen dira, Bizkaiko hiriburutik Konpostelako bidean Zabalbidea plazan irekiko duten egoitzan, beilarien errezibitzeko 64 leku izanen dira, dagoeneko martxan diren Begoñako Parropia ala Malonikoari gehituko direnak.

Bilboko museoan, margolaritza abstraktuaren maisuaren artelanak erakusgai izanen dira, otsailaren 10etik maiatzaren 28a arte. Erakusketak 25 urteko ibilbide artistikoa islatuko du, bereziki Miro Parisen zelarik 1920tik 1945era surrealistekin ukan zituen harremanen lekuko. Bartzelonan sortu artista, bere bizian ez ulertua, ahantzia, baztertua, bainan ere txalotua eta mirestua izan zen.

“Sorionekuak" adierazpenaaurkeztu dute Nafarroan, euskarari dinamika berri bat ezartzeko asmoz, eta dagokion tratamendua emateko. Historikoa izatea nahi duten manifestazioa deitu dute ekainaren 10erako, Iruñean. "Euskaraz bizi" nahi dutela aldarrikatzen dute, baina gaur egun oztopoak asko omen dira,“hizkuntza eskubideak posta tinbrearen araberakoak direlako”, haien erranetan. “Euskaraz bizi nahi dugu ohartu gabe. Zorionekoak izan nahi dugu,2023ko sorionekuak, etorkizunera bidea egin nahi dugu", azaldu dute.

Duela bost urte sortu zen Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua eta geroztik egin ibilbidea ospatuko dute. Astero, astelehenetan mobilizatuko dira, Hegoaldeko hainbat hiri eta herritan. Mugimenduko kideek agirian azaldu dutenez, haien eta Espainian sortutako taldeen mobilizazioak funtsezkoak izan dira, 2013ko PPren pentsioen erreformaren neurri batzuk indargabetzeko. Aurtenpentsioen %8,5eko emendatzea ukan dutela gogoratu dute. “Galdutakoa konponduko ez duen arren, gure borrokak lortu du”. Besteak beste, gutieneko pentsioa 1.080 eurokoa izatea izan da, mugimenduaren beste aldarrikapenetako bat. Mobilizazioekin jarraituko dutela adierazi dute.

Nafarroako Gobernua berandu dabil eskualde horretako osasungintzak dituen arazoak konpontzeko. Bortziri, Sakanako herriek ez dute medikurik edo arras gutiBortziriei dagozkiena, zazpi medikuetatik, lau bertzerik ez daude lanean. Abenduan, Lesakako pediatrak erretreta hartu zuen eta geroztik eskualdean haurrak artatzeko medikurik ez da. Dauden gabeziak herri ordezkariek agerian utzi dituzte. Plataforma horretako kide Marisol Saiz-Ajak 2008ko krisi ekonomikoaren aitzakian egin murrizketak oroitu ditu eta pandemiarekin egoerak okerrera egin duela nabarmendu du. Horregatik, mobilizazioak antolatzea aztertzen ari da plataforma. Berretsi du lau haizeetara zabalduko dutela beren eskaera: “Herritarren eskubideak eta osasun sistema publikoa babes eta berma ditzatela eskatuko dugu”.