“Zoazte polliki eskuz esku”. Kolpez gogoratu zait, eskolako edo elizako bidea hartzerakoan, haurtzaroan, amak ematen zigun gomendio edo aholkua, elgar laguntzeko bide harri lohitsuan lerratu eta ez erortzeko. Erran gabe doa autoen lanjerak ez gintuen beldurtzen orain bezala eta tenorez xintxoki heltzeko ez ginen ere pinpirin kolore anitzekoeri begira egoiten. Gero arratsaldean gibeleratekoan bertzerik zen, libratu eta eskuak lurreztatuak sartuko ginen etxera gustukoa ginduen kaniketan ariturik partida bat edo bertze auzoko lagunekin, denborari ebaska, baitziren laborari etxeko lanak gure begira egoki. Eta gero “devoirak” (eskolako lanak) egin behar gainera!...

Esku kolpeak emaiten ikasi dugu, eskuzabal izatearen onura ere, esku-zartaka aritzen ikusgarri eder edo hunkigarrien aitzinean. Anai ttikiari bi eskuak hartzen kurri abiatu aitzin.

Zangoak paralisatuak karroan preso bizi, “idatzi, tintatu, dutea edan,… hainbeste gauza egiten ahal dut eskuari esker” dio esker onez Jeanne Pelat andereak. Eskua dugu luzatzen bostekoa emateko edo eskaintzeko, eskuak lotzen edo zabaltzen otoitz egiteko, eskua baliatzen itsuak irakurtzeko edo mutuak mintzatzeko eta koro-gidariak eskua beharrezkoa musikari eta kantariak zuzentzeko.

Eskua bihotzaren paisaia dela omen. Nik diozuet eskuetarik maiz eta laster ezagun dela ofizio batzuen eragina. Izan baratzezain edo laborari, zurgin, dendari edo esku-huskako pilotariak ez du bulegoan ari den langilearen esku leuntasuna, nahiz esku-dantza berekin duen. Migel Anjel Estrella argentinar pianista handiari tortura pean bortizki bi eskuetako erhiak xahutuko ziozkaten eta hori egin zuen sendagileak bazakien zer ari zen. Jainkoari eskua kentzen ahal dela entzun izan dut. Jesusek “eskuak gainean ezartzen” zituela agertzen da Berrionaren liburuan Izpiritua emaiteko, lagunak misioz igorri aitzin edo sendatzeko: “Ananias izeneko gizon baten etxean sartu eta eskuak ezarri ziozkan berriz ikus zezan” dio Ebanjelioak.

Eta nik dakita zer erraiten ahal litaiken oraino eskuaz, gorputzaren atal balios eta baliagarriaz!

Baina, gertakari arraroa, harro izatekoa ere, huna agerraldi zoroa, ilunpetik, lur azpitik piztu zaukula Nafarroan berrikitan, mundu guziko itzulia eginez: eskua! Brontzezko orrian moztua, mende bat Jesu-Kristo aitzinekoa, iduriz etxeko atarian zintzilikatzen zena zorte ona deitzeko eta txarra baztertzeko edo kasatzeko. Arantzadi elkarteko arkeologo taldearen aurkikuntza paregabea, “sorioneku” euskal hitzaz hasten den idazkia argitara emana, 2000 urte baino gehiagoko lekukoa, Euskal Herri huntan, frantsesa eta gaztelania aitzin euskara hizkuntza erabilia zitekeelaren marka, froga konkretua.

Zer esku-zaflak ez dituzte merezi ikertzaile, opari hunen mezutzaileek, ez baita edozein mezu arrunt gainera baizik eta biziaren, esperantzaren parioa, 2022an Nafarroatik heldu zaukuna, euskaldunentzat ikaragarriko poz sortzailea.

Bai, “eskuz esku eskuaraz” Maiatz aldizkariko idazleak 2023ko bere agiantzetan zion bezala!

SORIONEKU zueri!