Euskal Konfederazioaren diren elkarteek beren kexua eta arrangura erakutsi dute, diru eskasagatik euskararen alde lan egiteko grina erakutsi dute. Gisa berean Integrazio Batzordeak, elbarritasun egoeran diren haurren inklusioa laguntzeko kanpaina abiatu du.

Azterketak euskaraz – Euskarari trabarik ez – Euskarak bizi behar du

Euskal Konfederazioan babespean, euskara alorrean lan egiten duten egiturek adierazpen publikoa lema hunen inguruan egin dute, apirilaren 22ko mobilizazio deia zabaldu dute.

Presente ziren: Peio Jorajuria (Seaska), Ihintz Olidene (AEK), Maddi Bordagarai (Uda Leku), Ximun Carrere (Euskal Hedabideak), Luxi Detxarte (Biga Bai) eta Christelle Pucheu (Euskal Haziak).

Sébastien Castet Euskal Konfederazioko arduradunak euskararen egoera zertan den azaldu du: “Estatuak euskarari trabak ezartzen dizkio, euskarazko azterketak debekatuz, erakaskuntzak dituen beharrak mugatuz, euskarari lege babesa ukatuz. Estatuaren ukoaren aitzinean, tokiko erakundeek ez dute aski egiten euskararen egoera aldatzeko. Gaur-egun gure herrian ez gira euskaraz bizitzen ahal. Euskalgintza garatzeko baliabideak ukatzen dizkigute”.

Gogorarazi du 2017an Estatua eta Ipar Euskal Herriaren arteko Lurralde Hitzarmenaren kari, Euskalgintzak eta Ipar Euskal Herriko Hautetsien Kontseiluak, Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) aitzinkontua bikoiztu beharra adostu zela. Konstatazioa egin da 7 urte berantago EEPren aurrekontua ez dela bikoiztu, handituz doan eskaera sozialari erantzuteko euskararen alde ari diren elkarteak garatu dira, bainan dirulaguntza publikoak ez dira kasik emendatu.

Euskararen arloan lan egiten duten elkarteetako ordezkariek beren egituraren egoeraren berri eman dute.

Peio Jorajuria Seaskako presidenteak azterketak euskaraz pasatzeko galdea beti ukatua dela azpimarratu du. “Seaskak, Biga Baik, Euskal Haziak eta Euskal Konfederazioa osatzen dugun euskalgintzako elkarteek bat egin dugu oinarrizko eskubide hori defendatzeko. Euskalgintzarekin batera, tokiko hautetsi eta erakundeek aho batez sustengatu gaituzte aldarrikapen horretan. Baina ez da deus aldatzen. Paris gogor eta mutu egoiten da” gehitzen zuela.

Luxi Detchartek Biga-Bairen izenean zioen “Azken urteotan erakaskuntza elebidunaren kontrako erasoak etengabeak izan dira. Publikoan, baxoaren erreformak euskara ingelesarekin konkurrentzian eman du, lehen mailetan ere murgiltze ereduak idekitzeko eta garatzeko trabak dira. Urtez urte hezkunde nazionalak baliabideak murrizten ditu eta postuak desagerrarazi nahi ditu”.

Christelle Pucheu Euskal Haziaren ordezkariak jakinarazi du pribatuan, ondoko sartzean Arbonako eta Ortzaizeko eskoletan murgiltze saila desagertuko dela. “Haur bakar bat aski da, eskola frantses hutsean segurtatzeko. Aldiz euskaraz izaiteko, burasoen, irakasleen, Herriko Etxeen eta ikuskaritzaren baimenak lortu behar dira, azkenean ikusten duguna da euskararen eskaintza murrizten dela”.

Ihintz Olidenek, AEK-ren izenean helduen euskalduntzea, euskararen geroa bermatzeko ezinbestez babestu eta bultzatu behar den arloa dela adierazi du. AEK-k 1.400 pertsona helduri kurtsoak emaiten ditu, haatik euskalduntzeko behar diren dirulaguntza duinak eskas direla ohartarazi du: “Langileek prekarietatean jarraitzen dugu, ikasleek herriko hizkuntzaz jabetzeko beren sakelatik ordaintzen jarraitzen dute. Euskararen garapenerako aitzindari, sustatzaile eta akuilatzaile ikusten genuen EEP-k ez ditu hitzemanak betetzen. Noiz ote euskara ikasteko baliabide sendoak segurtatuko dituen hizkuntza politika?” galdera pausatzen zuela.

Maddi Bordagaray Uda Lekuko arduradunak, haur eta gazteentzat euskarazko aktibitateak proposatzen dituen egiturak, EEPrekin eta Euskal Elkargoarekin 3 urtez elkarlanean aritu ondoan, ez du oraino zuzenbide komuneko diru-laguntzarik eskuratzen. “Egiazko hizkuntza politika publiko bat balitz, gaur egun ez genituzke 5 aisialdi zentro euskaldun, baizik eta 22. Hizkuntza politika baikorra balitz, gure langileak gutienez hitzarmen kolektiboak finkatzen duen heinean pagatuko genituzke. Elkarteak ezin dio diru-laguntza eskas horri aurre egin eta aurten 40 urte betetzen baditu ere bere biziraupena kolokan da”.

Ximun Carrere Euskal Hedabideak elkartearen izenean, euskarak pairatzen duen diglosia egoera orokorra hedabideen arloan ere gertatzen dela adierazi du. “Behar beharrezkoa da frantses prentsari emaiten zaion diru-kopurua euskarazko prentsari ere emaitea. Zenbatekoak dira France Bleu eta France 3 hedabideeri emaiten zaizkien laguntzak Euskal Irratiak eta Kanalduderi ematen zaizkienari konparatuz? Zenbat diru sartzen da Sud Ouest-en publizitate instituzionalaren bidez eta zenbat Berrian, Ipar Euskal Herriko Hitzan, Kazeta.eus-en edo(ta) Herrian?” galdera pausatzen zuela. Euskara transmititzeko eta euskal mintzatzaile kopurua atxikitzeko eta emendatzeko euskara hutsez ari den prentsa saihestezineko eragilea denez, publizitate instituzionalen bidez sar daitekeen diruaz gain diru-baliabide bereziak behar ditu.

Euskararen egoera lanjerean dela eta, apirilaren 22ko deia zabaldua izan da, Baionan iraganen den manifestazioan herritar guziak deituz.