Orotarik | 2024ko Otsailaren 08a

KUKUMARRO: Biphi haphar bihar euskaraz

Xarles Videgain

Duela aspaldi, Pagolako Caset deitu andereak galdegin zidan ea buhame mintzaira ezagutzen nuenez. Buhamen mintzaira ez baina Pagolan, Arhantsusin eta Amikuzen bizi ziren “Buhame” deitzen zirenak ezagutzen nituen, hala nola Anjela eta Erramun. Denak zenduak dira. Euskara ederki ematen zuten, beste euskaldunek bezala, agian “rrrrr” soinua gehiago dardararaziz eta beti xuka mintzatuz, norbait madarikatzen zutelarik ere, hala nola xamangoa galdegiten zutelarik jendea ez bazitzaien aski eskuzabala. Liburuetan aipatzen da buhameek lehenago beren mintzaira bazutela edo bederen hitz andana bat, besteek ulertuko ez zituztenak. Zuzenki ez dut horren berririk ukan.

Bainan ez zen hortaz ari Caset anderea. Bere izen ttipia horra nola eman zidan: Ka pha tta pha li phi phin. Nik: “Mantxut?” Ka pha tta pha li phi phin. Azkenean adierazi zidan Kattalin deitzen zela: Ka pha tta pha li phi phin. Hura zen buhame-mintzaira deitzen zuena. Hegoaldean ere entzun daiteke zeper napai dupu zupu, eta “zer nahi duzu” erran nahi du edo eta epez topot napai, “ez dot nai”. Pagolan erran zidan mintzaira hori aitamek erabiltzen zutela haurrek ez zezaten konpreni. Bainan haurrek, nola ez, laster ikasten zuten eta aitamak bezain trebe egiten ziren. Erran gabe doa ez dela buhameek emaiten duten mintzaira. Buhameek ez zuten deus egitekorik manera horretan. Baina buhame hitza zen erabiltzen.

Beste hizkuntza gehienetan mota honetako jokoa bada, hala nola frantsesez “javanais” edo “louchédem” edo “verlan” ezagunak. Ez da egiazko argota: silaba, kontsonante, hots soinu batzuk behar diren bezala sartzea ala lekuz aldatzea da zailena. Larlépem eta ez “parler”, Béton erranen dute eta ez “tomber”.

Iduri du Euskal Herrian leku anitzetan erabiltzen zela, Pagolan entzun eta ikasi ez nuena. Beude beraz buhameak bakean.

Badaude oraino mintzaira hori ematen badakiten euskaldunak. Jakin dut gazte batzuk ari direla horrela elestatzen eta mintzatzeko manera hori zabaltzeko nahian dabiltzala. Zergatik ez? On du euskarak izpiritu erneko hizlariak ukaitea.

Email Buffer Facebook Google Twitter Pinterest LinkedIn Digg StumbleUpon Tumblr

Orotarik | 2024/02/08

GOIZTIAR

EPELONDO



Hiria troxatzen du lainoak. Bideak libre dira jagoitik, agrikultoreen traktore eta erremorka erraldoiak orain Paris inguruan direla eta hiri nagusia gosetzean datza FNSEAko buruzagi milionarioen ametsa, erdi aroko oldarren garaietan bezala. Baina ez ditut aipatuko. Attal txikia sartu da behialako Thatcherren larruan, sozialki eta ekonomikoki ahulenak etsaitzat hartuz. Langabetuak, eriak, etxegabeak, denak galtzaile edo looser itsusi ahalkegarriak dira beretzat, irabazle edo winner nahi duen “bere” Frantziaren panoraman. Izugarriko gorroto bat dago Attalen neurrien eta hitzen gibelean. Gaizkitxo daude, jendeak, diskurtsoak sinesteak, planeta...

Hargatik, azken aste hauetan, udaberri goiztiar aire bat dabil kanpoan, -pizor urrina ere bai, egia erran!-, ohikoan baino gorago diren tenperaturekin, euri eskasiarekin eta ipar-ekialdeko haize finarekin. Hor dira zuhaitzen eta landareen muskil ausartak sortzen, borobiltzen, jazartzen, i...

Irakurri segida

Orotarik | 2024/02/08

Haur kantu txapelketa

Haur%20kantu%20txapelketa


Baxe Nafarroako haur kantu txapelketa Aiziritzen iraganen da, apirilaren 7an. Bakarka, binaka, taldeka, akapela ala musikaz lagundurik, 6-15 urte artekoeri zuzendu saioa da.

Izenak otsailaren 16a aitzin eman behar dira kantuxapelketa@gmail.com edo Irulegiko Irratira deituz 05-59-37-14-11.

Lapurdiko haur kantu txapelketa, maiatzaren 5ean Larresoron izanen da. Izen emaiteak martxoaren 15a arte egiten ahal dira. Bakarka, binaka, taldeka, musikaz lagundurik ala akapela, deneri idekia, 6-15 urte artean. Izena emaiteko oigureirratia@gmail.com edo 05-59-59-30-01.


Irakurri segida

Orotarik | 2024/02/08

Korrika: "azterketak euskaraz" omenduz

Korrika:%20azterketak%20euskaraz%20omenduz

Urtarrilaren 25ean, ostegunez, 23. Korrikak "Azterketak euskaraz" kolektiboa omendu du, Hondarribiko Itsas Etxea auditoriumean.

Seaskako kolegioak eta lizeoko kideak gomitatuak izan dira bertan izateko.

Lehenik, ekitaldiari Haira Aizpuruaren bertsoek dute harrera eman, Joanes Echeveste animatzaileak hitza hartu aitzin.

Seaskako lehendakaria den Peio Jorajuriak Iparraldeko azterketen egoeraren berriak eman ditu zuzenean eta ondotik "Azterketak euskaraz" kolektiboko kidea den Odile Faltxa mintzatu da.

Segitzeko, Lander Garrok zuzendu duen "Oihaletxea" dokumentala aurkeztu du, publiko zabalari erakutsi aitzin.

Azterketak euskaraz kolektiboa egiten ari den borroka gogorra izan da eta izaten ari da.

AEKkoek Seaskako lizeoa eta kolegioetako heldu bat eta ikasle bat ezenatokira igoarazi dituzte, egiten duten lana ohoratzeko. Bertan ikastegi bakoitzaren arduradunei Korrika oroigarri bat eskainia izan zaie. Izan dadila oroigarri xumea egin lanaren aitortza...

Irakurri segida

Orotarik | 2024/02/08

Izarrak begietan!

Donostei eskolako ikasleak

Izarrak%20begietan!



Eguberriko, Donostei eskolako CP, CE1, CE2, CM1 eta CM2ko ikasleek opari ederra ukan zuten.

Lehenik, Olentzerok gutun bat ekarri zuen eta barnean puzzle zatiak baziren… gure opariaren lehen partea zen.

Bizpahiru egun berantago, Bizar Xuri ere eskolatik pasatu zen eta berak ere gutuna ekarri zuen, puzzlearen beste zatiekin… opariaren bigarren partea zen!

Horra gure oparia: “Dome” bat etorri zen eskolarat! Kirol gelan, toki handia hartzen zuen. Barnean sartu ginen eta Eric-en esplikapenekin planetak begiratu ginituen. Gauza anitz ikusi ginituen: planeten lekua espazioan, konstelazioen izenak, ipar poloa eta hego poloa, eguna eta gauaren segipenak…

Saioa bukatu zen marrazki bizidun batekin, biziki ederra zen, pinguino batek eta hartza xuri batek esplikatu zaukuten nolaz gaua luzeagoa zen polo batean bestean baino.

Milesker Olentzero eta Bizar Xuri!

Irakurri segida

Orotarik | 2024/02/08

Venezuelako euskal diaspora

JM, Baionako AEK-ko ikasle bat

Venezuelako%20euskal%20diaspora

Duela hogei urte bederen, gure kantu taldearekin Venezuelara joan ginen. Hango musika talde batek gomitaturik, bizpahiru kontzertu bagenituen Caracasen, bai eta beste herri batean, Valentzian.

Bigarren kontzertuaren ondotik, hango antolatzaileek Caracaseko Euskal Etxean afaria prestatu ziguten. Ontsa gogoratzen baniz, etxe handia eta ederra zen, kristal zabalekin lorategiari begira, herri barnetik aski urrun den auzo batean. Igerilekua eta ezker pareta ere baziren, azken hau uste dut Jai Alai deitua. Leku hori, hiri barnea ez bezala, biziki goxoa, lasaia eta baketsua iruditu zitzaigun. Gaualdi horretan ez ginen bakarrik. Dozena bat jende bazen, gehienak emazteak, xaharrak, elkarrekin biltzeko usaia bazutenak, beren etxean bakarrik ez egoteko. Haien aitzinean, betiko abestiak kantatu genituen. Batzuk lagundu ziguten, gehienek malkoak begietan zituzten.

Emazte bat jin zen niregana, bere semearekin eta euskaraz erran zidan Ezpeletakoa izanik sortzez, aspalditik han bizi zel...

Irakurri segida

3731. zbk

Azalekoa | 2024/02/08

Ohiz kanpoko eskola

A.E.

Ohiz%20kanpoko%20eskola

Urruñako “Erlaitza” eskolara joan gira, haurrek duten heziketa sistemaz gehiago ikasteko. Leku berezi baten ezagutza egin dugu, mintzatu gira Maitexa Aincy eta Adélaïde Darasperekin.

Eskolaren osaera

Eskolako ataria pasa eta, segidan lehen yurtara arribatu gira, ama eskolako haurrak hor egoiten dira. Gibelean, lehen hezkuntzako haurren bigarren yurta gordetzen da. Bidearen ezkerraldean, jostailuak badira, komunak eta apalategi baten gainean haurren kautxuzko botak bilduak dira. Aitzina segituz, etxola ttiki bat ikus daiteke aterpeñoarekin, hor haurrek bazkaltzen ahal dute. Bisita segituz, portalea ideki eta belar zelai handia bada, oihana gibelean. Zapatak kendu ondotik, yurtera sartu gira solasean hasteko.

“Erlaitza” eskola orain dela bortz urte, 2018ko abenduan, idekia izan zen, Urruñako Herriko Etxeak du terrenoa 166 eurotan alokatzen, eskolarendako laguntza estimagarria. Hasieran, zazpi ikasle ziren bakarrik, gaur egun 19 familia dira, orotara 24 haur. Eskolak 3 urteko haurrak lehenesten ditu, helburua da ikasle kopuru ttikian egotea. Herri desberdinetako haurrak dira, batzuk urrunetik heldu direnak, Senperetik, Bidartetik ...

Irakurri segida


Gurekin harremanetan sar




segurtasun kodea

Herria Euskal Astekaria - Imprimerie du Labourd - Cazenave bidea, 29 - 64100 BAIONA | tel: 05 59 25 62 85 | Legezko oharrak | Diseinua eta programazioa: iF Diseinuak - 2016