Orotarik | 2024ko Martxoaren 28a

Kukumarro: Alartze pean hatzemana ala egite ukan, antza izan

Xarles Videgain

Euskaraz beste mintzairetan bezala, norbaitek beste presuna baten egite handia duelarik, bereziki familia batean, egite edo antza izaten ahal da begitartean berean, gorputzean, edo ibiltzeko pausuan, irri egiteko maneran eta beste gauza anitzetan, orduan erraiteko moldeak badira. Atabismoa deitzen da segurki eta diogu haur bat aitaren edo amaren potreta dela.

Baina bestalde, lehenik animaleak aipatzen dira: phikak gara gara, humiak hala hala. Hots pikak ez du belerik egiten. Edota txakurraren humiak horak, dakigularik hora ere zakurra dela: guk ihiztora erraiten dugu eta zakur-emea, ollaka hogara dela aipatzen. Zuberoan entzuten dut ere: “mündü huntan apho dena, bestin krepaut”. Haur denboran “krepauta” entzuten nuen nitaz haur hastiala eta bihurria izanez baina hemen “krepauta” apo erraiteko beste hitz bat dela ageri da. Gaskoiez diote akerrak urrin gaixtoa baduela izatez. Ez du berak hobenik eta usaina badu, ez zaio gertatzen zikin delako, halakoa da izatez. “Par nature pue le bouc”.

Baina genetikak duen pisua horrela aipatzen zuen Oihenartek bere denboran. Odolak thiratzen du ehun idi pare batek baino gehiago. Adierazi nahi du batzuetan izigarriko determinismoa badagoela jendeetan eta nahi eta ez, askazien “odola” mintzatzen dela eta pentsatzen ahal ez diren gauza zonbaiten egitera pusatzen gaituela. Delako odolaren mintzoa azkarra dela ez da dudarik eta zaila da hari ihardukitzea.

Zuberoan ere beste erraiteko manera bat erabiltzen da. Eman dezagun familia batean semea edo alaba elkitzen dela dantzari gaitza, jalgitzen dela kantari ona eta familia berean aita edo ama ere dantzari ala kantari hautuak izan direla. Orduan erranen da semeaz ala alabaz: hori hatzaman dizü alhartzepin. Zer da bada alhartze pean?

Alhartzea da muga egiten duen etxeko barnearen eta kanpoaren artean, muga edo pasaia, iragangia. Badakigu etxea Euskal Herrian eta oro har Pirinioetan entitate handia izan dela eta bere mugak badituela ongi finkatuak, alhartzeak hori egiten du. Alhartzea ez da baitezpada harrizkoa izan behar. Lehen zur bat izaten ahal zen trebes emanik etxean edo artegian sartzeko. Ardi bat maingu delarik zangoa ez du aise altxatzen ahal, eta alhartzea hunkitzen du herrestan,min duela ikusten da. Artatu behar da eta alartzeak seinalatu du. Beraz zura izan daiteke alartzea. Frantsesez “le seuil” deitzen da, latinetik SOLEA.Solea ez zen harri bat, taula bat zen. Erroman baziren etxeari lotuak ziren jainko eta dibinitate ttipi batzuk eta uste izateko da alhartzeak muga bat ezartzen zuela. Gure herrian ere.

Norbaitek berez familiatik egite agerikoa duelarik, nik ere “hatzemaiten” dut Zuberoko mintzatzeko manera honek etxearen eta etxekoen eragina aski ongi erakusten duela. Alartzepean hatzeman du.

Email Buffer Facebook Google Twitter Pinterest LinkedIn Digg StumbleUpon Tumblr

Orotarik | 2024/03/28

Sarako biltzarra: 41. edizioa

Sarako%20biltzarra:%2041.%20edizioa

Pazko hurbiltzen denean, ohidura den bezala Pazko astelehenez Sarako Idazleen Biltzarra iraganen da, apirilaren 1ean.

“2024 Biltzar saria” Amets Arzallus Antia bertsulari eta kazetariak eta Jean Duverdier marrazkilaria eta ilustratzaileak eskuratuko dute (12:15). Amets Arzallus bertsulari ezaguna dugu, “Miñan” liburua idatzi du, Ibrahima Balde 13 urteko gazte migratzaile baten odisea kontatzen duena, hainbat hizkuntzetara itzulia. Jean Duverdier-ek, Pariseko arte plastikoen eskola eta arte grafikoen goi mailako eskolak egin ditu. Angeluko umore festibalaren sari nagusia eskuratu du, hainbat egunkaritan prentsa kolaboratzailea da, hogei liburu argitaratuak ditu.

Arratsaldean (16:00) mintzaldia iraganen da, “Sorkuntza editorialaren egoera Euskal Herrian” gaiaren inguruan. Parte hartuko dute artista idazle eta argitaletxeetako arduradun batzuk.

Ixabe taldeak arratsalde apalean kontzertua emanen du (17:30).

Egun osoan zehar (10:00-19:00) j...

Irakurri segida

Orotarik | 2024/03/28

“Mendi Biziak”: Auñamendiren mendi ibilaldia

Urte osoan zehar, Euskal Elkargoaren babespean “Mendi biziak” deitu ekitaldiak iraganen dira, euskal mendia ezagutzeko.

Karia horretara, apirilaren 6an, Auñamendi elkarteak mendi ibilaldia proposatzen du, Ainhoa eta Ezpeletan gaindi, Erreberri eta Soporro mendietan barna. Historiaurretik gaur egun arte, hainbat hizlarik, artzaintza, militar edo meatzaritza bizitza markatzen duten ala markatu duten harri eta elementu antropogenikoeri buruz hitz eginen dute.

Hitzordua Ezpeleta eta Zuraide artean, Pinodietan emana da (9:00), 7 kilometroko ibilaldiak, 6 eta 7 ordu iraunen du, geldialdiak barne.

Kopurua mugatua izanez, parte hartzeko erreserbatu behar da, sms moldean 06-77-35-54-19 edo posta elektronikoz aunamendi@orange.fr.

Bakoitzak bere janaria segiarazi behar du, erran gabe doa ere behar den bezalako soinekoekin etorri behar dela.

Irakurri segida

Orotarik | 2024/03/28

Liturgiaren atari ofiziala: kantajaunari.eus

Kanta Jaunari

Liturgiaren%20atari%20ofiziala:%20kantajaunari.eus

Hau da euskarazko liturgiaren atari ofizial berriaren helbidea Baiona, Lezkar eta Olorongo elizbarrutiarentzat.

Aspalditik igurikatzen zen tresna berri hau Euskal Herriko parropien, apezen, liturgi talde eta animatzaileen, parropietako koralen eta organisten zerbitzuko da.

Baionako elizbarrutiak bi herenerako eta Kanta Jaunari elkarteak heren baterako finantzatua izan da.

Zer du gaur egun atari berri horrek?

Irakurgaiak - Bibliako irakurketen eta igande eta bestetako salmoen testuak, salmoaren partitura eta grabaketarekin, kantu hautu batekin eta Jainko herriaren otoitzproposamenekin.

Kantikak: 2021ean argitaratu “Otoitz eta Kantu” azken bilduman argitaraturiko kantak, kantu bakoitzarentzat testua, bere erreferentziak (marka, egileak, konpositoreak, oharrak), frantsesezko itzulpena (baldin badago), partiturak, grabaketak eta bideoa, baldin badago. Bilaketa alfabetikoki edo gai edo denbora liturgikoar...

Irakurri segida

Orotarik | 2024/03/28

EUSKAL PRIDE

EPELONDO

Korrika 23.-aren Baionako azken kilometroen eromenaren ondotik, zer erran? Hatsanka moldatzen dut kronika hau, andreak aldamenean, ezki ura prestatzen duen bitartean, bion arranpak sendatzeko. Hamaika egunez egiazko herri harroa izan gara, haro handikoa, aro ona lagun bistan dena! Argi gelditu da herritar kirolariak garela, beti lasterka gabiltzalako, eta ez bakarrik Korrikaren karietara: erosketak egiterakoan, karga polizialen aitzinean, hurkoa karrikan solastatu nahi ez dugunean, ihesera prestatzen garenean... eta adibideak zerrenda nitzake ad vitam aeternan: Euskararekin batera gora astoak ere hain aise ikasi zuen Latina!

Youtube deitu plataformari esker eta kanapean nagiki etzanik, egunez eta gauez, Korrikaren lekukoa nondik zebilen segitu genuen. Donapaleu, Maule eta Garaziko hirien zeharkaldiek jada bihotza harrotu ziguten, Izpegitik Eugirako Baztanen trabeskatze erraldoiak, Erriberako berotasunak, Trebiñuko paisaiek, Goizueta, Hernani, Usurbil eta Or...

Irakurri segida

Orotarik | 2024/03/28

Korrika ospatu dugu!

Piarres Larzabal Kolegioa

Korrika%20ospatu%20dugu!

Martxoaren 14an, ostegunean, arratsalde apalean, Urruñako Leclerc dendako su gorrian, kolegioko ikasleak, lankideak, familiak eta famili ohiak elkartu dira euskararen lekukoa aitzinera eramateko, "Harro Herri" izanez, azterketak euskaraz kamisetak ezarriz, pankartak gora altxatuz eta ozenki oihukatuz. Zinez, momentu zoragarria izan da eta hurbildu diren guziak eskertzen ditugu.

Txalo bero bat ere 6.eko Enekori, 5.eko Osoitzi, 4.eko Imanoli eta 3.eko Eheinari lekuko eramaileak izanagatik.

Martxoaren 18tik landa, Korrika kari, egunero eguerdiko jolas garaian, animazio desberdinak antolatu dira. “Euskaraz Bizi”-ko 3.eko ikasleek karaoke “kar-harro” bultzatu dute! Kanpoko eremuan ezarriz, haiek hautatu kantu batzuen hitzak eta musikak aurretik prestatuz, inguruan ziren ikasleei kantatzen saiatzea proposatu diete.

Lehen aldi honetako, seigarren eta bosgarreneko ikasle batzuk hurbildu dira eta irriñoarekin abesten saiatu dira! Batzuk dantzan bukatuz! ...

Irakurri segida

Orotarik | 2024/03/28

Harro Herri korrika

Kanboko Andra Mariko ikasleak

Harro%20Herri%20korrika

Korrika martxoaren 14an hasi da eta martxoaren 24an bukatu da. Gau eta egunez, Irundik Baionarat jendeak korrika egin du, gelditu gabe lekukoa pasaraziz.

Hameka egunez Euskal Herria zeharkatu du. Kanbon martxoaren 14an ostegunarekin pasatu zen, gaueko hamarrak aldean (22:30).

Guretako, parte hartzeko berant egiten zuen, ohean ginen!

Bainan gure eskolarekin eta Kanboko beste bi eskolekinbatera Korrika Ttikiegin dugu. Horretarako, bizkarrekoa soinean, gure hiria animatzeko kantu eta dantza prestatu ditugu.

Lasterka egiten dugu euskara sustengatzeko, kanpoan eta gure bihotzean euskara bizitzeko.

Aupa euskara eta goazen Korrika egiterat!

Irakurri segida

Orotarik | 2024/03/28

Zirikolatz dantzari taldea

Zirikolatz%20dantzari%20taldea

Liburu eder bat gehiago, plazaratu berria du Henri Duhau senpertarrak: “Zirikolatz dantzari taldea”, bere kontu argitaratua. Senperen loratu den taldea dugu Zirikolatz hori, lehen batean SPUC kirol batasunari lotua (1972-1979), ondotik bereber ibiliko dena (1980tik aitzina), kirola eta euskal kulturaren uztartzeak nekeziak ezagutu baitzituen. Henri Duhauk kondatzen dauzkigu urte horiek, sortzea, garatzea eta independente bilakatzea, Henrik berak giderrak atxikirik 17 urtez, Koldo Zabala dantzari eta formatzaile maisuaren laguntzarekin hastapenean eta Betti Betelu famatuarenarekin ondotik, Euskal Dantzarien Biltzarraren (EDB) babesean (egitura honen lehendakari ere bilakatuko da garai batean Henri Duhau). 1980an, 125 dantzari bazituen elkarteak, arrakasta handiaren seinale. Dantza ikusgarriak biderkatu ziren, herrian berean eta Euskal Herrian barna, Dantzari Eguna, Dantzari Ttiki, Herri Dantzari, Ihauteriak, Bestaberri eta beste....

Irakurri segida

3741. zbk

Azalekoa | 2024/03/28

Xistera hasieratik bukaerara

A.E.

Xistera%20hasieratik%20bukaerara

Eskutik pilotaren inguruko materiala ekoizten duen kooperatiba da. Izenak dion bezala, dena eskuz egina da. Sarako Urtxola jatetxearen gainean duten tailerraz gain, herriko eskola publikoaren parean bigarren tailerra eskuratu dute, hara joan gira haien lanaz gehiago ikasteko. Bertan, kooperatibako kide batzuk ikusi ditugu, Francis Carricart horietako batekin solastatu gira.

Enpresatik kooperatibara

Hasieran Ellande Alfarok Eskutik enpresa sortu zuen, pilotak eskuz egiten zituen Jean Lucugaray pilota egileak irakatsirik. Pilotak eta xareak egiten hasi zen, Martina Huguenard pilota joslearen laguntzarekin. Ondotik, Ellande Alfaro, Thierry Lopesekin lotu zen, pilotez gain eskularruak ere egiten hasi ziren. Bilakaera horretan, kirol hunen sail desberdinetako tresnak ekoiztu nahi ukan zituzten. Pilotak ez direnez bakarrik eskukakoak, baina xisterakoak ere, pilota elkarte batzuk galdeginik, Ellande Alfaro lotu zen Claire Grillard eta Francis Carricart-ekin xistera proiektua plantan jartzeko. Anartean Covid-a arribatu zen, taldearentzat gogoetak eta ikasketak egiteko parada izan zen. Untsa sakondu eta, Eskutik kooperatiba 2022ko urte hasieran sortu zen. Gaur egun, kooperatibak pilotak, eskularruak, xareak eta xisterak ekoizten ditu. Sei pertsonek osatzen dute: Ellande Alfaro, Thierry Lopes, Claire Grillard, Francis Car...

Irakurri segida


Gurekin harremanetan sar




segurtasun kodea

Herria Euskal Astekaria - Imprimerie du Labourd - Cazenave bidea, 29 - 64100 BAIONA | tel: 05 59 25 62 85 | Legezko oharrak | Diseinua eta programazioa: iF Diseinuak - 2016