Orotarik | 2024ko Uztailaren 04a
Kukumarro
Xarles Videgain
Antzera
Antzera edo antzara aipatuko dut sasoinaren kontra ere. Antzera diogu, eta lainetik hartzen dugu izena; anser, anséris deitzen baitzen. Rabelais frantses idazleak zenbait aldiz les plumes ansérines aipatzen ditu baina hitza kasik galdu da, horren ordez beste latinezko hitza hartu baitute, avica, espainolez oca deitzen dena, frantsesez oie, gaskoinez auque: ezagutzen dukezue “la reine Pédauque”, ezen harek antzera edo oka baten zangoak baitzituen gure laminenak bezalakoak, hots zangoko erhiak palmatuak bazituela, bestalde pollita balin bazen ere. Anseris hitza doi doi erabiltzen zuten lehen medikuek eta “anseris” deitzen zen larrua gaizki jartzea hotzarengatik edo beldurrarengatik. Hori gertatzen zaigularik, euskaraz guk antzera ez dugu aipatzen, oilo larrua erraiten dugu eta bestaldean oilo ipurdia ere.
Goazen sukaldera. Antzerakia ona dela ez du nehork dudan ezartzen salbu, beharbada, dietetizienak. Bada erran zahar bat erraiten duena, antzeratik ez jan zati. Erran nahi luke antzerakitik ez dela zati handirik jan behar, pizua delakoan.
Bainan antzerakia ona balin bada ere, gibel gizena barne, antzera aldiz ez da hain ongi ikusia eta norbaitez trufatzeko antzerarekin konparatzen da. Norbaitek ibiltzeko maneran ez balin badu itxura onik, pixka bat malestruk balin bada, erraiten da, antzera maingua arrunt da, hots normal da antzera zuzen ez ibiltzea.
Goazen ostatura. Gizon batek edateko usaia balin badu erran daiteke Antzera bezalakoa da, beti nahi du moskoa bustia izan. Ez da konplimendu. Gehiago dena, antzera hitza erabiltzen da erretiratzeko tenorea jiten delarik. Agian entzun dukezu zer erraiten den norbait etxera ari delarik pixka bat edanik. Polliki mintzatuz eta erran gabe mozkor zarela norbaitek hauxe atera lezake: etxera joan zara antzerak sar-araziz. Ezen entseatzen zinelarik iluntzean antzarak sar-arazten beren tegira, makila eskuan, debruaren lana zen haien biltzea, eta nekez ari zinen eskuin ezker haien ondotik. Edan duen gizonak badu harekin egitea. Antzerak sartu dituka? Erran nahi baitu “edana hiza?”.
Oiloetan oilarra bezala antzeretan antzarra bada. Nik entzuten dut norbait bortitz edo larderia handikoa delarik antzarra dela baina egia erran aitortu behar dut kasik beti emazte batez erraten zutela gure zaharrek.
Alta, antzera aipatzen da zuhur ibili behar delarik. Han ere antzara bere mokoaz alha da. Hots lanik egin gabe ez da gauza handirik erdiesten ez hemen ez urrun ere. Denetan, bakoitzak bere ogibidea irabazten balin badu ez du mirakuluz erdiesten.
Badakigu Erromako Kapitoleko antzarak zaintzale onak izan zirela, zakurrak bezainbat. Norbait kurios delarik edo zer gertatuko haiduru balin bada erraiten da lepoa luzaturik egoten dela antzara bezala. Beti ere lehen laborari etxetan libro baitziren antzarak, zakurra baino gaiztoago zirela frankotan eta haurrei oldartzen zitzaiela deplauki ausikiz.
Nonbait ere erraiten da jende batez antzara lumetan bizi dela, hots goxoki, pixka bat ogi meta gaineko xoria bezala. Ez du deusen eskasik bere ohea ez baita lastuntzi zakarra.
Azken hitza, ezagutzen duzuna. Norbait balin baduzu zure ondotik hastiel dena erraiten ahal diozu: zoaz antzeren ferratzera. Igortzen duzu antzeren ferratzera baina dakizun bezala antzerak ferratzea ez da gauzarik beharrena.
Aldiz ez dut gehiago entzuten haurrek zuten jokoa, antzara lumakan artzea. Bi haurrek eskuak eta besoak gurutzatzen dituzte kadera bat balitz bezala eta hirugarren haur bat ari da bilintzi balantza beste bi lagunen eskuen gainean. Ez dakit egungo egunean erraiten den.
Horra antzera, gibel gizena, antzerakia eta antzerarekin egite duten gizaki motak.
