Joanden udan ezagutzerat emanak izan zaizkigun eliz-gizonek egin sexu abusuek erreakzio ugari sortu dute Elizaren baitan eta Elizatik kanpo. ELIZAN MINTZA lan taldearen azken bilkura orokorrean hauetaz gogoetak egiteko parada izan dugu Ebanjelio pasarte batetik abiatuz (Lk 10, 25-37). Biktimekin bat eginez, parte hartzaileek argi eta garbi agertu dute krimen horiek sortarazten duten higuindura eta jazartzea, bai kaltegileeri buruz eta bai hau guzia urtetan estali duten apezpiku eta eliz agintarieri buruz. Anitzek, biktimak haurrak izanik, beren burua ere kaltetua senditu dute. Gure ingurune hurbilean agertu erreakzioetan altxatu dut Xiprirena (HERRIA N° 3470 eta 3471). Erreakzio nahiko "korporatista" iduritu zait. Aitortzen du pedofilia Elizaren historian gertatu nahaskeri eta "eskandaluak baino larriagoa [dela] batere dudarik gabe, haurrak hunkitzen baititu." Eta eskandalu hauen plazaratzea emaiten du GPA, PMA edo homoen arteko ezkontzaren aldeko "lobien" kondu, edo "antiklerikalismo zaharkitu" baten kondu. Esplikazione nahiko motza iduritzen zait, eta ez du aipatzen Justiziaren egitekoa eta biktimeri egin kaltearen erreparatzea.

"Erreparatzea" aipatzen du aldiz apezpikuak fededunak deituz azaroaren 16an "otoitz eta barur" egun bat egitera. Otoitz eta barurak lagun dezakete agian biktimeri egin kalteaz kontzientzia hartzen, baina nihundik ere ez dira nahikoak "elizkide batzuek gure diozesan haur heldugabeen gain egin sexu abusu guzien erreparatzeko". Erreparazioak besterik eta anitzez gehiago galdegiten du, aski da biktimen lekukotasunak entzutea edo irakurtzea, bihotza zabalduz. "Panorama" huntan bi "berri on" ikusten ditut. Lehena, Frantziako Apezpikuen Konferentziak Lurden hartu erabakia: apezek egin sexu abusuen aztertzeko eta argitzeko komisio independente bat sortzea. Beste baldintzarik gabe. Misione hau Jean-Marc Sauvéren esku uzteak berme edo "garantia" bat ere emaiten du (agian ez da trabarik izango han edo hemen!).

Bigarren "berri ona" da Stéphane Jacquot politika-kontseilari eta idazleak (adibidez "Pardonner l'irréparable" À¢'€'" Ed. Salvator) Frantziako apezpikueri luzatu eskaera: diozesa bakotxean "Justizia Erreparatzaile" komisione bat sortzea. Hau da hemen doi bat argitu nahiko nukeena. Stéphane Jacquot-k, kristau fedeak eta Errepublikaren ideia zehatz batek sustaturik, dio gizaki baten bizitza ez dela berak egin delituetan mugatzen. Hobeago bihur daiteke bigarren aukera edo xantza bat emaiten baldin bazaio barkamenaren bidez. Pedofiliari dagokionez, "biktimek erreparazio ekintza konkretu bat igurikatzen" dutela idazten du apezpikueri. Bidea Justizia Erreparatzailea izan daiteke. Zer da bada kontzeptu hau? Justizia Erreparatzailearen oinarrian dago printzipio hau: jarrera kriminalak, biktimari egin kalteaz gain, komunitate osoa eta krimen egilea bera kaltetzen ditu. Krimenak zuzeneko biktima du lehen lehenik kalteturik uzten. Justizia Erreparatzaileak emaiten dio biktimari bere bizitzaren gain ekintza kriminalak izan duen ondorio zehatza adierazteko aukera, bere burua oinaztatzen duten galdeeri erantzuna ukaiteko aukera, eta krimen egilea berak egin jestu edo ekintzetaz errespontsabilizatze prozesuan parte harrarazteko aukera. Aldi berean, krimen egileari emana zaio krimenaren zergatiaren historia kondatzeko aukera, krimenak zer ondorio izan duen bere bizitzan kondatzeko aukera, eta biktimarekin gauzak, ahal den neurrian, xuxentzeko aukera. Kaltegilea biktimari egin kalteaz jabetu behar da, egin kaltearen erreparatzera behartua da, hortarako ahalbideak hartuz, kaltea ahal den neurrian erreparatzeko. Horrek biktimari buruzko enpatia eskatzen du, damu sendimendua, borondate ona eta aldatzeko xedea. Krimenak zeharkako biktima bat ere egiten du: komunitatea. Hau arras argi gelditzen da krimen egileak elizgizon edo eliztar laikoak direnean. Kristau Komunitate osoa da zauritua eta kaltetua gertatzen. Eta horrek Komunitateari erantzukizunak sortzen dizkio: alde batetik ekintza kriminalen biktimak lagundu eta bestetik kaltegileen bergizarteratzean parte hartu. Biktimak bide hortarik ardiets ditzake justizia penalak asetzen ez dituen beharrak (informazio beharra, gertatuaz egia erraiteko beharra, justizi prozesuan bere tokia hartzeko eskubidea, erreparazio beharra...) betetzeko bidea. Gisa berean Komunitateak kaltegilea lagunt dezake egin duen kalteaz kontzientzia hartzen eta hunen erreparatzeko ahalbideak hartzen. Helburua da kaltegilea ere Komunitatean ber-integratzea, kasu zonbaitetan presondegiratzea baztertu gabe. Azkenean, Justizia Erreparatzaileak biktimaren, kaltegilearen eta komunitatearen parte hartzea suposatzen du, hiruak dira erreparatze prozesuaren erdigune. Helburua da alderdi guzieri krimenak egin zauriak sendatzea eta egin kaltea erreparatzea, eta, ondorioz, denen arteko lokarria ber-lotzea, bake soziala indartzea eta krimenen errepikapena saihestea. Justizia Erreparatzailea (edo Errestauratiboaren) nozioa 2014an sartua izan da frantziar legean, justizia penalaren osogarri bezala, bainan ez ordezko bezala. Eta hunen arauekin guziak ez ados izanikan ere, ebaluaketetan agertzen da biktimek anitz estimatzen dituztela esku hartze erreparatzaileak justizia tradizionalaren osogarri bezala. Burutzeko, iduritzen zait gure berehalako eginbidea bikoitza dela: - Gure inguruan ezagut ginetzazkeen biktimak hitza hartzera gomitatu, preskripzioa egon edo ez (biktimen sufrimenduak ez du preskripziorik), eta haueri geriza eskaini, - S. Jacquot-ren proposamena bultzatu eta apezpikuarenganik ardietsi Justizia Erreparatzaile komisione bat baitezpada eta lehen bai lehen sort gure diozesan.