Euskararen Nazioarteko Eguna eta Bordeleko Eguberriko Euskal Merkatua
Joseba Etxarri
EUSKARAREN EGUNA. Gure
Diasporari loturiko eguna izan
da eta segitzen du izaten hein
handi batean ENE edo Euskararen
Nazioarteko Egunak.
Euskal Herrian ezezik, mundu
osoko euskal etxe eta komunitateetan
ospatzen da, baita
Etxepare Euskal Institutuak
nazioartean barreiaturik dituen
beste hamaika unibertsitate eta
irakurlegotan ere. Ohi bezala,
abenduaren 3an, San Frantses
Xabier egunean, erran nahi
baita iragan asteartean, ospatu
da, leku frangotan aitzineko eta
ondoko asteburu eta egunetan
ere programa eta ekitaldiak
antolaturik "Bide berriak, modu
berriak" lelopean.
Heldu zauzkigun gomita eta
deialdien artean, Alemanian,
Berlingo Euskal Etxekoa aipatzen
ahal dugu; Argentinan,
Bahia Blanca, Buenos Aires,
Cordoba, San Nicolas, Mar del
Plata, Necochea, Villa María,
San Miguel edota Viedmako
Euskal Etxeetakoak... Espainian,
Madrilgoa... Frantzian Bordelekoa...
Mexikon, Mexiko Hirikoa...
Uruguain, Montevideo,
Carmelo, San Jose eta Saltoko
EEetakoak... hauek batzuk dira,
baina zerrenda arrunt luzeagoa
da ENE ospatuko duten Euskal
Etxe guz¡ena. Unibertsitateei
dagokienez ere, hamaika
unibertsitate eta herrietan ari
dira ospatzen, tartean Txileko
Santiago eta Viñan, Estatu Batuetako
Boise eta Chicagon,
Mexikoko UNAMen, Poloniako
Poznanen, Finlandiako Helsinkin,
Pariseko Sorbonan, Alemaniako
Frankfurt, Berlin, Leipzig
eta Konstantzan, Bartzelonako
UAB eta Universitat de Barcelonan,
Irlandako Cork-en... Leku
horietarik bakotxeko publikoak
aukera ukanen du euskaldunen
hizkuntza eta kulturari buruz
entzuteko eta partaide izateko.
BORDELE, FRANTZIA. Aipatuko
ditugu abenduan zehar
Europa eta Ameriketako euskal
etxeek Olentzeroren errezibitzeko
antolatu Eguberri besta
eta elgarretaratzeak. Baina
ez dugu ahantzi nahi, Euskal
Herritik hurbil Bordaleko Euskal
Etxeko lagunek bi ebiakoitzez,
abenduaren 7 eta 14an, antolatu
duten Eguberri Merkatua,
10:30etarik 18:30etara, Euskal
Herriko artisau eta ekoizleen
mozkin eta produktuez, eta
Kantuz taldekoak animatzaile.
"Gustu guzietarako gauzak
ukanen ditugu: egurrezko, larruzko,
zeramikazko artisauproduktuak,
zilarrezko lauburuak,
margolanak, jaki eta edariak...
"Aukera ederra izanen
da opari polit, original eta gure
artisau eta ekoizleek eginikoak
prezio onean erosteko",
segurtatu daukute.
Atunontzi izoztatzaileen sektoreari
buruzko ikerketa batek
atun tropikalen arrantza aztertzen
du. Espezie horiek kontserban
ezartzen dira, kontsumitzaileari
saltzeko. 54 ontzik
osatzen dute euskal atunontzi
izoztatzaileen flota: Atlantikoan,
Indiar itsasoan eta Pazifikoan
egiten dute arrantza. Bederatzi
enpresa daude Euskal Autonomia
Erkidegoan eta horietarik
bostek arraina harrapatu eta
lantzen dute. Ontzi gehienak,
berrogeita bost, Bermeoko
enpresenak dira. Herri hortako
atunontzi izoztatzaileek 21.493
lanpostu, gehi zeharkako lan
postuak, sortzen dituzte. Horietatik
2.112 Bermeon bertan,
593 kontserba enpresetan
eta 1.519 arrantzan. Atunontzi
izoztatzaileez
gain, beste hogeita
zazpi ontzi laguntzaile eta
sei zamaontzi ari dira lanean
sektorean. Oraingo egoera, 20.
mendearen erdialdean hartu
zen erabaki oso arriskutsu baten
emaitza da, jarduera ekonomiko
handia sortzen duena. Atuna,
munduan gehienik saltzen den
itsasoko produktua da. Estatuari
dagokio...
Karbono tasa bat ezarri Europa Batuko 27 estatuetarik
batetara sartzen den ibilgailu bakoitzari.
Tasa ekarriko duena bi kapitulutan banatu:
parte klimaren banketxe europearra sortzeko,
gaitikoa trantsizio ekologikoaren segurtatzeko
kutxaren sortzeko, hamar urte barne mila
miliar euroz dohatuko dena. Ekonomia sailean
oraino tresna berri bat sortu euroa darabilaten
estatuen artean elgar fite konprenitzeko buxeta
publiko eta aitzin-kontu sailetan.
Deretxoaren sailean UDLV-ek galdatuko die 27
estatuei elgarren artean dituzten nazioarteko
tratatuetan emazteek jasan bortizkeriak krima
bezala ekarriak izan daitezen. Immigrazioaren
kasuan UDLV-ek nahi du orain arteko bidea
indartu. Duela lau urte sortu Frontex programaren
kari, hartu nahi ditu 10 000 mugazain
berri hiru urte barne. Azkenik nahi ditu Europak
emaiten dituen laguntzak estatu deretxoaren
errespetuari lotu. Hots estatu-deretxoaren
errespeturik gabe Europaren laguntzarik ez
legea zorrozki bete nahi du.
Sozial s...
Bigarren agintaldia da euro-ministroak
hautatuak izan direla Euro-Parlamentuko
gehiengoaren sustenguarekin. Beste bi
baldintza bete behar izan ditu UVDL-ek
multzoa muntatzerakoan, Europa Batuko
27 estatuetariko deputatu bat hautatu
ministro izaiteko, eta emazteei funtsezko
leku bat eman. Horrela
27etarik 12 ministro
emazteak dira. Orain arteko euro-batzorderik
emaztetsuena.
Hain kopurutsua den gobernuko 27 kideen
artean UVDL-ek zortzi presidente-orde hautatuak
ditu. Zortziak estatu tipietakoak dira:
biga aberatsak, Herri Beherea eta Danimarka,
biga Europa hegokoak, Espainia eta Grezia,
eta gutiz ez utz lau Europa ekialde eta pobrekoak:
Eslovakia, Kroazia, Letonia eta Txekiar
Errepublika. Lehen behakoan nabari da Europa
historikoaren sei sortzailetarik lau falta direla
kargu horietan: Frantzia, Italia, Belgika eta
Luxenburgo. Horren parean argi da ekialdeko
estatu pobreek leku ikusgarria kausitzen dutela,
nahiz Europako bozetan guti parte hartu
duten.
Ideia hau ...
Ursula Von der Leyen deitzen da Europa
Batuaren batzordeburu berria, alemana
da eta Alemaniako gobernuan eginak ditu
lehen ministro urratsak. PPE erdi-zentroko
alderdiaren izenean aurkeztu da Europara.
Euro-parlamentuko hiru multzo elkartu dira
UVDL-ren hautatzeko: PPE (182 euro-deputatu),
S&D sozial-demokrata multzoa (154)
eta “Europa Berritu” multzoa (108). Hiruak
ez dira sobera izan UVDL 9 bozen abantzuarekin
hautatua izan baita batzorde-buru.
EB multzo horrek etiketa aldatu du agintaldi
honetan, ALDE liberal eta demokraten
multzoa deitzen baitzen orain arte. Badirudi
LREM Macronen aldeko deputatuek galdaturik
dutela liberal hitza baztertu, soberasko
eskuinekoa zela erranez. Dena den multzo
horretan dira Frantziatik LREM-eko 8 deputatu,
Modem-eko 5, beste hiru mikro alderdietarik
bedera, eta bost etiketarik gabeak.
Aldiz Espainiatik bi tendentzia dira barne:
Ciudadanos-eko 7 deputatu, tartean Maite
Pagazaurtundua, ETAk anaia bat hil ziona,
eta Euskal H...
Segur Europa Batuko bulegoa ez dugula
gure herriko auzapeza bezain aise ukanen
telefonoaren puntan. 500 milioi biztanle
parte kudeatzen dituen egitura ezin da izan
gutarik hurbilena. Alta Europako parlamentuko
deputatuak zuzenean bozkatzen ditugula
40 urte bete dira aurten. Beraz egitura
hori erraldoia eta urrunskoa iduritzen baldin
bazaigu, nolabait eginbide dugu kurios izaitea
zer pasatzen den Bruselan eta Estrasburgon
Europa Batuaren gobernuan eta
parlamentuan. Hain zuzen iragan ekainean
iragan ziren euro parlamentuko bozen ondotik
lau hilabeteren buruan, hona abenduko
lehen egun honetan abiatu dela Europa
Batuko Batzorde berritua (gobernua) paraleloki
27 estatuburuen arteko kontseiluak
presidente berria duelarik: Charles Michel
belgikarra. Aldi honetan HERRIAk begirada
bat sarkorra emaiten die egitura horiei.
Joan den astean kasualitatez telebistan
ikusi dut emankizun bat Frantses estatuko
“Goi mailako funtzionarioeri” buruz egina,
dokumental hortan agertzen dira prefet
batzuk lanposturik ez ukanez, etxen
egoiten direla soldata ezin sinetsizkoak
hunkituz. Argi izaiteko diru publikoaz dira
mintzo, beraz herritarren zergeri esker dira
ordainduak. Deskubritu ditut gauza batzuk
harrigarriak, behar bada inozenta naiz edo
holakoak ez dira jakinak, gutitan aipatzen
direlakoz. Emankizun hortan agertzen dira
prefet batzuk, nun ahoan bilorik gabe erraiten
duten, ez dutela lanposturik eskuratu, baina
hala ere estatuarenganik pagatuak direla.
Kasu hortan litaizke 442 lanpostu handiko
funtzionario! Enpresa pribatuetan, lanik
ez duen langile bat aspaldi kanporatua
izanen zen.
Adibide konkretu batzuk emanak dira,
horietarik bat “préfet hors cadre” deitzen
diren horietarik da, erraiten du 5.900€
hunkitzen dituela hilabetero, deus ez
egiteko. Hauxe bizi ederra! Beste kasu b...