Ortzegun huntan eginen ditu ehun urte Mixel sortu zela. Urteburu hunen kari nahi nuzke azpimarratu, irratian erran ditudanez bertzalde, Mixelen zenbait alderdi guti ezagutuak.

Mixel eta bertsularitza

Biziki hurbildik segitu dituMixelek bertsulariak 40ko gerlaondotik hasi eta bera zenduzen eguneraino. Gai emailebezala ere anitz egin du. Biadibide.

Lehena, usoa hartuz gai nagusitzat:“Mattin eta Zubikoa, batihiztaria, bestea usoa; Xalbador,zure gaia: saretan hartuusoaren sendimenduak; Uztapiderentzat:usoa, bakearenmezulari”.

Bertze behin, deputatu bozenkanpaina bete-betean zelarik,Labeguerie Inchausperenkontra, Aiherrako kermezan,lapin bat irabazi zuen Mixelek.“Lapin gorri bat”, dio TxominEzpondak. Orduan lapin hura(bizi zen) bi beharrietarik hartuzuen Mixelek eta deneri erakutsizerran: “Xalbador, lapinhuni bertsu bat!”. Eta hunaXalbadorrek bota bertsua:

Mixel eta euskara

Huna zer zion 1958an MithikilenEskualtzaleen Biltzarrarenegunean: “Euskarak euskaldunpopuluari gogo eta arimaberezi bat oratu eta moldatudio. Euskarak barna sartuakdiozka plegu batzu buru fuñetan,eta orain, nahi ala ez, ezbakarrik euskaldun izaiteko,eskas eta mendre ez izaiteko,baitezpadakoa zauku, ozkahorien errespetatzea. Mintzai-ra aldatzeak ahultzen du jendea,eman dezoke halako dirdiraeder bat, bainan barneakordokaturik gelditzen zaio.Eta huntan ez niz euskaltzalebezala mintzo bainan medikugisa.”

1959. urtean izan ziren Baionan“Journées pédagogiquespour l’enseignementdu basque” deitu jardunaldiak.Mixelek mintzaldi bateman zuen: “De l’intérêt psychologiquedu bilinguisme”.Azpimarratu zuen populu batmintzairaz kanbiatzen delarik,haren arima bertzelakatzendela, eta jendearen pentsatzekomoldeak aldatzen.Haurrak eskolan bi mintzairaklantzen baditu, bere gogoaxaloinduko zaio eta zibilizaziodesberdinen errespetatzenikasiko du. Bertzalde gaurkoegunean elebitasuna arrasbeharrezkoa da.Mixelen biziak eskaintzen dituiduriz kontraerran zonbeit.Huna zendu zenean FrançoisBayrouk idatzi zuena: “Gizonhorrek nola dohain desberdinakloratu dituen mirakulu batda. Berenaz dohain horiek ezdoaz elgarrekin. Batek bertzeatrabatzen du, itotzen.Mixel olerkaria zen, eta bizkitarteanherri baten kudeatzenardura handienarekin jakin du. (Lekuko naiz hortaz KanbokoherrianMixelekin lan eginik15 urtez). Bere herri kulturarileial zegoen eta bizkitarteanaurreraeta aitzina zoan gizonazen.

Azken sei urte hauetan ateradiren lege premiatsuenensortzaile eta eramaile izan da.Fede handikoa, jakin du demokraziaidealari leial egoiteneta biziak ekarri pairamenakbaikor moduan jasaiten.”