Hasteko, oroitarazia da luzaz etaluzaz orain hiribarnea deitzendugun alde hortan ez zela etxerik,eremu guzia errepirak hartua, Lohizuneizena bera ez dea alabainanlohitik heldu! Lohizune, lohitsu.Noizbait herrixka bat sortu zenAkotzeko kasko hartan. Berrikitanfuntsean gaitzekoliburu nasaiaplazaratua izan da auzoalde hortaz.Akotze,lehenbiziko Donibanenolazpait. Laborari herrixka bat,Getariako juntaraino. Erromanoendenborakotzat, erromanoeri eskergainerat, bazen bide bat Bordelealdetik Oiasorat, erran nahi baitaIrunerat. Bide horren bazterrean,han-hemenka etxe multxo zonbait.

Hamaikagarren mendean dahanditzen hasi oraiko portuarenondoko herria, bere nortasunbereziaren jabe. Urteak jin etaurteak joan, donibandarrak geroeta gehiago ohartuko dira horberean duten itsasoaz ederkibaliatzen ahal direla. Aldaketahandiak nahitez bainan denborarekingauzatu direnak. Hamabosgarrenmendean da portuahein bat azkartuko. Keinka bereanZiburu ere. Bi herriak elgarri josiaknolazpait bakoitxa bere eskualdeegonez haatik. Jendea arrantzariemanen da, lehenik hurbilekoari,gero urrun joanez berdin, Ternuakoalderaino alabainan! Arrantzarat,bakalauaren ondotik, bai etabalea ihizirat. Donibane handituzjoanen da eta hamazazpigarrenmendean bazen hamar mila biztanlezgoiti. Jendetza hori azkarkittipituko da haatik FrantziakgaltzearekinKanada aldeko itsasoanarrantzan hartzekozituen eskubideak.Hiru mila biztanleko hozkaratjausteraino.

Besterik ere izan da Donibanensegur! Ezin ahantz Konpostelaratzoatzin beilari asko hor gaindijoaiten zirela, pasaia handienabarnagotik egiten bazen ere. Etagero, gertakari guziz aipagarria,Frantziako errege Luis XIV.arenezkontza hura, gaurko eguneanere noiznahi aipatzen dena oraino,herriko plaza nagusiak erregehorren izena beti atxikiz! Besterikezagutu ere da kortsario delakoekin,batzuk zernahi balentria eginik

Luzaz, Donibane ederki gerizatuaizan da itsasoaren aldetikbainan geriza balios hori emekiemeki uhainek"jan" dute eta gaitzekoburuhausteak izanen diradonibandarrentzat. Hiria artetanurez estalia, makur handiak bagutien ustean! Desmasia gaitzak1749an, oraino handiagoak1782an, berrogoi bat etxe etakomentu bat urperatuak, auzoaldebat osoa dena hondatua!Hemeretzigarrenmendean dira,mendearen ondarrerat, alimalekoobrak eginen, gostaia gosta, hirudiga eraikiz, hiria itsasoaren erasoetarikahal bezainbat begiratuaizaiteko.

Hemeretzigarren mendeak gaitzekoaldaketak ekarri ditu bestalde.Aipagarriena naski itsas-mainuenagertzea eta mainu horiek geroeta arrakasta gehiago ukaitea.Ondorioz turismoaren garapena,gero eta gehiago senditu dena.Garapen horren laguntzaile, burdin-bidearen Donibanerat heltzea.Gisa hortan, Donibane handituzjoanen da, errepirak gibelerat eginez,arrunt desagertzeraino iraganmende hortan, Urdazuri auzoaldeberri nasaia sortzearekin.

Arrantzaren mundu hortan ere,gora-behera frango eta joan denmendean urte asko arras bereziak,zernahi arrantzale Dakarreratjoaiten zirelarik, atunaren ondotik.Behako bat ere, hau arrunt besterikizanki, politika mailan izandiren kanbiamendueri. Nola Donibaneerrepublikaren alde jarri zenazkenean, denbora batez "bonapartista" izanik. Beti eskuindar orohar bainan eskuindar hitz horrenadibidea ez arras bera belaunaldibatetik besterat.

Horra, egin dugu beraz itzuliño batliburu...

Hendaian, Herriko Etxeak urrats bat gehiagoegin du euskararen alde, EuskalgintzarenKontseilua babesle. Hitzarmen bat izenpetudu mintzaira eskubideak ahal bezainbatsustatzeagatik, Uharte eta Arrigorriagahegoaldeko bi herriekin eskuz-esku. UharteNafarroan izanki eta Arrigorriaga Bizkaian.Elkarlan bat euskarak toki gehiago ukandezan sail asko eta askotan.

Aldi bat baino gehiago arizanak gira "Urtxourdina" deitzen zuten gauazko trein hartaz.Parise eta Hendaiaren artean ibilki zenaz.Kasik bat-batean gelditu zen, sobera gostatzenzela, ez aski jendek hartzen-eta. Geroztikarrangura frango entzun da, hautetsieta kargudun frangok galdetuz trein horrenberriz martxan ezartzea. Gobernuak ere ezhain aspaldi erakusterat emana holakozerbait egiten ahal litakeela. Azken berriakez onak izanki haatik. Parisen, "Urtxo urdina" berriz abiaraz omen lezakete bainanTolosan gaindi pasaraziz, ondorioz aisedenbora gehiago emanez bidean. Horiez baita batere gure eskualdean galdetuadena. Berriz ere alderdi guzietako hautetsiparrasta bat bildu da, denak ados azpimarratzeko"Urtxo urdinak" behar duela izanlehen zen hura, errextasun ber-berekin!

Departamenduko bozak hurbiltzen ari-eta,Donibane Lohizuneko kantonamenduaneskuindar eta erdikoek aurkeztu dituzteberen hautagaiak, elgarrekin gaina hartzekomenturan azken aldian bezala. Pauengehiengoa dutenen sustenguz. Hautagai,Emmanuel Alzuri, Bidarteko auzapeza, etaPatricia Arribas-Olano, Donibanen axudantdena, hunek hartuz Isabelle Dubarbier-Gorostidi ziburutarraren tokia. Hautagai-ordezko, Marie-Pierre Bure-Cassou,Getariako auzapeza, eta Jean-FrançoisIrigoyen Donibanekoa. Horra beraz hiruauzapez bozketa elgarrekin abiatuak.