Mundu zabalean | 2025eko Urtarrilaren 30a
Groenlandia: baliabide eta irabazien tentaziopean
M.O.
Donald Trumpek urtarril hastapenean deklaratu zuen Groenlandia beretu nahi zuela. Estatu Batuetako buruzagi kargua hartua duela eta, galdera anitz pausatuak dira. Zergatik Groenlandia uharteak holako interesa sortzen ote du? Lurralde horren berezitasunak zein diren ikustera joan gira.
Groenlandia uhartea
Australiatik landa, Groenlandia munduko bigarren uharterik handiena da, Ozeano Atlantikoaren eta Ozeano Artikoaren artean. Groenlandiak (Herrialde berdea) 2,2 milioi kilometro karratuko lurralde zabala du, aspaldidanik Danimarkari lotua. 1953ra arte Danimarkako kolonia izan da. Herritarrek ez zuten begi onez ikusi eta 1979an uharteak “Lurralde autonomoaren” estatusa lortu zuen. Zenbait groenlandiarrek independentzia aldarrikatzen dute eta Danimarkako “kolonizazioa” salatzen. 2008ko azaroan, independentziarako aukera zabaltzen duen autonomia estatutua, erreferendum baten bidez herritarren %76,22k alde bozkatu zuen.
Interesa sortzen duen uhartea
Uharteak baliabide anitz ditu: ura, sablea, burdina, urrea, nikela, petrolioa... Groenlandiako baliabideek estatu anitzen interesa sortzen dute. Adibidez, besteak beste petrolioa, gasa eta lur arraroak atzemaiten dira, auto elektrikoak eta turbina eolikoak fabrikatzeko beharrezkoak direnak. Bestalde tenperaturen goratzeak eta hormaguneen gesaltzeak, kargaontziek Groenlandia inguruan nabiga dezakete. Ondorioz Europa eta Asiaren arteko bidaia Suezeko kanaletik baino anitzez laburragoa litzateke.
Lehengai gutiziatuak
Berotze klimatikoa dela eta, hormaguneak urtzen ari dira, 2002tik geroztik izotz estalkiak 4,7 miliar litro ur galdu ditu. Ura saltzen duten enpresa buruentzat lurralde gutiziatua bihurtu da, batez ere ur-erreserba garbiengatik. Nazioarteko enpresari batzuk, altxor hau finantza irabazitzat hartzen dute, hormaguneetako urak prezio garestian berriz saltzeko. Inland Ice marka, jatetxe ospetsuetan saldua da, “Ehun mila urteko uraren gustua eta historiaurrearen garbitasuna duen ura” publizitate mezuarekin.
“Urre urdin” horretaz gain, Groenlandia bere lur azpian aberastasun mineralez betea da, hala nola burdina, nikela eta urrea baditu. Metal arraro guziak bezala, biziki gutiziatuak dira, telefono mugikorrak egiteko beharrezkoak direlako. Jeff Bezos eta Bill Gates, aztarnategi berriak esploratzeko adimen artifiziala erabiltzen duten enpresaburuek, 2022ko martxoan, lehen zulaketa obrak hasi dituzte. Herrialdearen hego-mendebaldean, nikela, kobrea eta kobaltoaren esplotatzeko obrak hasi dira.
Uharteak uranioa, errubi hobia eta haitz irina ere baditu. Limoan aberatsa den lohiak, Danimarkako geologo baten ikerketaren arabera, munduko eskualde idorrak emankortzen lagun lezake. Bestalde Groenlandiak sable hobiak handiak ditu, ontasun baliosa, eraikinak obratzeko gutiziatua.
Ingurumen salbuespena
2021eko uztailean, Groenlandiako gobernu autonomoak, gehiengo ekologistaburu duela, ingurune naturalari kalterik ez egiteko, uhartean petrolio esplorazioak eta ustiapenak debekatu ditu. Erabaki historikoa da, ingurumenaren zaintza etekin ekonomikoa baino lehen jartzen duelako.
Groenlandiako natura eta ekosistema babesteko, urbanizazioak eta meatzaritzak pixkanaka ez ditzaten flora eta fauna desagertzera utzi (bereziki baleen desagertzea) neurriak hartuak dira.
UNESCOk agintzen duen bezala, munduko ondareak, onura ekonomikoak baino lehen pasatu behar dira. 2004an, nazioarteko erakundeak Ilulissat hormagunea leku natural ohargarri bezala sailkatu du.
Gobernu autonomoak ingurumenari buruz hartu aginduaz gain, Groenlandiako kultura babestu nahi da, bereziki inuitera tokiko hizkuntza. Hizkuntza arraroa, urbanizazioaren eta globalizazioaren ondorioz desagertzeko arriskuan da.
Múte B. Egede Groenlandiako Autonomia Erkidegoko lehen ministroak Trumpen deklarazioeri iharduki du: “Ez dugu daniarrak izan nahi, ez dugu estatubatuarrak izan nahi, groenlandiarrak izan nahi dugu”.