Beskoitzeko ikastolaren kasuan sentitu bezala, euskararen kontrako haize beltza indartzen ari zaigu. Abenduaren 3an, egunkari guzietan, ikusi dukezue Baionako epaitegi sarrera gainaldean jarria, Gorka Torre eta gibelean idatzia “Justizia euskararentzat”. Gorka, gain hartan, frantses legeak gogotik tirokatuko duen ihizia ikusiz, “Guk”-en kantua jalgi zaigu gogora: Arbola gainean xoria da kantatzen/kantatzen da eta arbola inarrosten/Inarrosi eta... Bai, halako batez,xoriagain hartan lasai zegoen, armadun ofizialak “danba”bota zion tiroa. Xoria ez mugitu. “Jo diat ala huts egin?”.Ezin erran. Bigarren batez, leku berean, ongi apuntatu eta tiro. Xoria hegalka hala-hola airatu. “K’ño!Jo diat baina zaildua duk xoria! Xori egoskorra!"… Hirugarren batez, armaduna eta xoria, inguru beretan gertatu ziren. Behingoz akabatzeko, armagizona apuntatzera zoala, hegaztia oldartu zitzaion aurpegira salto eginez...

Legearen munizioak erabiltzen dituztenak frantses administraziokoak dira. Horiek dira estaduaren legedia zaintzen eta bermatzen dutenak: gure herrialdeko hautetsi, agintari, funtzionario, orojakile nazional gehienak, eta epaitegi-eliza-eskoletako arduradun anitzak berdin, hemen lekuan-lekuko dituzten menpeko mutil-sehi elemeniaren sustenguarekin. Bota tiroa euskarari, ikusteko herritarrek zer eginen duten. Herritarra geldi-geldia egoten bada, beste tiro bat; ahal bada handiagoa. Eta geldirik jarraitzen badu, han entzungo dira tiroak lerroka. Jendea isil-isila etzan arte eta alde bat kaiolan mantxo-mantxo sartu arte.

Gertatuko da, herritar abertzaleren bat, oharturik, administrazioaren jukutriaz jabeturik, asaldatuko dela. Tiroak bildurik, oldartzen bada, tiratzaileak, beti bezala eskopeta bizkarrean gordeko du. Harrituarena eginez. Argudiatuko du xoriak ez duela arrazoinik horrela asaldatzeko, oldarraldia gehiegizkoa dela, zuzenkontrakoa, neurriz – legez – kanpokoa.Legearen gibelean gorderik, tirokatzaileak argudiatuko du administrazioak ez duela nehoiz indarkeriarik erabiltzen, legea aplikatzen baizik. Badakigularik legea fusilarekin doala, frantses legea armaren puntan idatzia denaz geroz. Entzunen da errepublikar legeak denen onerako direla eta tirokada zenbait botatzekotan gogo onez ari direla, xoriaren onetan.

Problema da ez dela nehoiz delako armadunaren falta, beti dela euskaradunena, ez dutelako zertaz asaldatzekorik. Gure estadu errepublikar jakobinoa hain da zuzena. Bere onean, gain hartarik, euskararentzat antolatu digu legezko kaiola ttiki pollita. Nahi edo ez hor barnean behar dugu kabitu. Problema ez da tiroarena, mugitzea bera da jasaiten ez dutena. Itsasuko herriaren sarreran idatzia da: “Mugitzen denak ditu sentitzen lotzen dituen kateak.” Hizkuntzaren, euskararen, xoriaren izaera bera mugimenduan da, askatasunean, hegaldatzean. Jendetasunarena zutik bizitzean. Lurrean etzanik egotearena ez da xoriarena. Mugitzen ez bagara, gorago aipatu ehiztariek gure burua, mespretxuz, lehertuko digute. Gure kaiola laster kutxa bihurtuko zaigu. “Haur baten sortzeko sufritze beharrezko/Bizi hobetzeko, legeen bihurtzeko/Nor da abiatzen lagun zonbaiten biltzen? Herriaren salbatzen, herioari kentzen?”.