Ba ote dakixu? | 2020eko Uztailaren 16a

Ba ote dakixu?

Frantses iraultza Euskal Herrian (1/5)

Hasteko, nola ez eskertu Manex Goyhenetche? Sobera fite joan zaigu baina behar da jada gure xantza baliatu eta leitu Manex Goyhenetchen obra, partikulazki bere “Euskal Herriko historia orokorra”. Egungo eta heldu diren asteko artikuluentzat, historialari handi horren lanean bermatuko naiz (4. tomoa, 1789ko iraultza). Frantses iraultza piztu zelarik Euskaldunen erreakzioa eta sentimenduak ulertzeko, testuingurua behar da esplikatu. 1770 eta 1...

Ba ote dakixu? | 2020eko Uztailaren 09a

Trantsizio demokratikoa Euskadin.

Trantsizio demokratikoa Euskadin.

Igandean, Euskadin, bozka eguna izanen da, Eusko Legebiltzarreko 12. legealdiko hauteskundeak. Lehenak antolatuak izan ziren 1980an, duela 40 urte. 5 urte lehenago, Franco hil zen. Juan Carlos Espainiako errege eta estatuburua bilakatzen zen. Adolfo Suarez gobernuburu izendatu zuen 1976ko uztailean. Suarez-ek konstituzio demokratiko bat plantan emaitea hitzeman zuen. Trantsizio demokratikoaren denbora hasia zen. Abenduaren 15ean, erreforma politika...

Ba ote dakixu? | 2020eko Uztailaren 02a

Ba ote dakixu?

Orreagako bataila

Nork ez du ezagutzen Errolanen kantua, frantsesez La Chanson de Roland? Baina nork ezagutzen du egiazko historia? 778an, Karlomagno (latinez: Carolus Magnus, frantsesez: Charlemagne) ez zen oraino enperadore baina jadanik Europako errege indartsuena. Aitzineko urtean, Paderborn biltzarrean, Sulayman-ek, Bartzelonako Waliaren mandatariak frankoen erregeari “Zaragoza hiria eta beste hiri batzuk ere entregatuko” zizkiola hitzeman zion. Sulayman Kordobako emirrare...

Ba ote dakixu? | 2020eko Ekainaren 25a

Berrogeiko gerla (8/8)

Ekainaren 17an, Bordeleko lizeo batetik, irratian, Petain marexalak, gobernuko presidente berriak, frantses soldadueri “borroka gelditzea” galdegin zuen. Egoera izigarri nahasgarria zen. Petainek erran zuen borroka gelditu behar zela alemanekin negoziatu aitzin! Frantses soldadu anitzek mezu hori entzun zutelarik gudukak gelditu zituzten. Milaka preso eginak izan ziren (1,5 milioi orotarat) egun horietan alemanek gerla segitzen baitzuten eta beti aitzinatzen baitziren. Sail hortan Petainen a...

Ba ote dakixu? | 2020eko Ekainaren 18a

Bordele, “hiriburu tragikoa”

11n, alemanek Reims hartzen zuten eta Parise “hiri idekia” deklaratua zen. Gauez, gobernuak hegoaldera ihes egin zuen, lehenik Tours eta Muguet gaztelua arte, Briaren, nun 11ko arratsean, Reynaud, frantses gobernuko presidentea, Petain, gobernuko presidenteordea, Weygand, De Gaulle, gobernuan sartu zena ekainaren 6an, eta ingeles delegazio bat Churchill-ekin biltzen ziren. Reynaud-ek Churchill-i indar berri batzu eta lehenik Royal Air Forcen hegazkinak galdegiten zituen. Ingeles lehen minist...

Ba ote dakixu? | 2020eko Ekainaren 18a

Berrogeiko gerla (7/8)

Maiatzaren 25ean, Dunkerque aitzin, frantses armadan 60 dibisio gelditzen ziren, dibisio blindatu batekin bakarrik, 130 dibisioen kontra aleman armadan 10 dibisio blindatuekin. Weygand-ek estimatzen zuen 15 egun bazituela indarrak berriz antolatzeko. Baina bazakien alemanek denbora hori ez zutela utziko. Ekainaren 5ean, aleman aire armadak zuen ofentsiba abiarazten Pariseko bidea idekitzeko. Ber mementoan, Panzer-ek atakatzen zuten Amiens eta Peronnes-etik. Baina, frantses soldaduen morala goiti...