Suitzan hainbat laborarik, mahastizainek, baratzezainek eta arbolazainek justiziaren aitzinean pleinta pausatu dute. Afera justiziaren esku utziz, berotegi efektuko gasen emisioak murrizteko, estatuak behar diren engaiamenduak ez dituela betetzen erakutsi nahi da. Hauen defendatzeko “Klimaren aldeko abokatuak” deitu kolektiboa sortu da.

“Klimaren aldeko abokatuak” kolektiboa

Hormaguneen urtzeen ondotik, laborantza sektorea klima aldaketaren lehen biktima ikusgarrietako bat litzateke. Suitzar laborarien defendatzeko “Klimaren aldeko abokatuak” deitu kolektiboa duela bi urte eta erdi sortu da, justizia klimatikoaren alde borrokatzen da. Suitzako legedian klima aldaketa neurtzeko hutsune anitz bazirela ohartu zen.

Helburua ez da soilik salaketa pausatu dutenak ordezkatzea, baizik eta klima aldaketaren arazoa Suitzako auzitegi aitzinera ekartzea. Abokatuek uste dute botere judizialak gaitasuna duela arazo klimatikoa aldarazteko, eskubideak errealitate bihurtzeko gisan. Defentsarako kolektiboa oinarritu da 2022an Bioteknologiako Etika Batzorde Federalak agertu txostenean. Udan eta larrazkenean idorteak ardurakoak eta luzeagoak izanen direla agertzen da, laborantzarako uraren beharra larriagotuz. Irakurtzen ahal da: “Ingurumena babesteko espazio politikoan baldintza juridiko egokiak behar dira. Salaketa klimatikoarekin, gobernu federalari dei egiten diogu azkenean klima sendo baten alde engaia dadin, laborariak babesteko eta krisi klimatikoaren kontrako neurri eraginkorrak plantan jartzeko”. Kolektiboaren ustez, garrantzitsua da neurri guziak aktibatzea, judizialak zein demokratikoak, herritarrek informazio fidagarriak eta zuzenak ukaiteko gisan.

Lehen eskaera

2024ko martxoaren 5ean, laborariekin eta elkarteekin luzaz gogoetatu ondoan, abokatuen kolektiboak estatu federalaren kontra pleinta pausatu zuen, klima aldaketaren aitzinean deus ez egitea leporatuz. Guzira, auzi jartzaileak bost laborari elkarteko ordezkariak dira.

Lehen auzian laborarieri justiziak ez zien arrazoi eman. Joan den urrian Administrazio Auzitegi Federalean errekurtsoa pausatua izan da, oraindik erantzunik gabe dena. Camilla Jacquemoud, abokatuen kolektiboko kideak zioen: “Laborariek erakutsi daukute klima aldaketaren egoerak, beren uztaren iraunkortasuna eta etxaldeen bideragarritasuna arriskuan jarria dela. Auzian azaldu dugu Suitzak lege klimatikoa urratu duela, Kyotoko protokolotik, Suitzako agintariek bozkatu zutena, ahantzi gabe klimari buruzko Pariseko Akordioa. Suitzak ez ditu bere engaiamenduak bete”.

Suitza jadanik kondenatua

2020ko abenduan, “Klimaren zaintzeko adinetakoak” emaztez osatu elkarteak, “Justizia klimatikoa” aldarrikatu zuen Estrasburgo Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren aitzinean. Suitzako agintarieri beren bizitzak arriskuan jartzea leporatu zieten. Militante emazte horiek arazo klimatikoa Estrasburgoko auzitegira eraman zuten, beroketaren gaia erdigunean jartzeko gisan.

Holandako kasu batean inspiratuta, nun holandar gobernua kondenatua izan zen, ez baitzituen klimaren kontrako neurriak hartu. Bide beretik “Klimaren zaintzeko adinekoak” elkarteak, agintariak auziperatuz, borrokatzen dira gobernuek neurri anbiziotsuagoak har ditzaten.

Suitzako laborantza sektorea

Lurren erdia baino gehiago abere hazkuntzarako da, beste erdia lur-landatzeko. Etxaldetako irabaziak beste sektore batzuri konparatuz apalagoak dira. Bataz beste, lanaren estatistika ofizialen arabera, laborari baten irabazia, hilabetean 5.000 liberatik (5.207€) beherakoa da. Egoera horrek zalantzan jartzen du Suitzako laborari familien iraunkortasun ekonomiko eta soziala.

Pleinta pausatu duen laborari bakoitzak, azken hiru eta bost urtetako batezbesteko urteko negozio zenbakiak aurkeztu ditu. Lehorteek, uholdeek edo babazuza erauntsiek… laborantza alorrean eragin negatiboa dutela eta, errendimendua apaldu da. Suitzako laborarien kolektiboentzat: “Ondorioak hor dira, kalteak pairatzen ari gira. Eta ez gira etorkizunaz mintzo!”.