Mediku eskasa

Alberto Martinez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak, Espainiako Gobernuko Osasun ministroari eskatu dio azken urtean medikuntza ikasketak egiten dituztenek lan egiteko posibilitatea ukan dezaten, batez ere udan. Espainiar osasun ministerioak Madrilen duen egoitzan bi ordu inguru iraun duen batzarrean, Alberto Martinezek ministroari erran dio, mediku faltagatik, Euskadiko Osakidetzak salbuespen egoera kritikoa bizi duela. “Legezko aukera” bati buruz joan behar dela, laugarren urteko ikasleek mediku gisa lan egin ahal ukan dezaten galdegin du. Mediku ikasle horiek lan egin dezakete lehen arretako osasun zentroetan, inolako mugarik gabe.

Sailburuak Jaurlaritzak bere aldetik neurriak hartu dituela erran du, besteak beste apirilean lan-eskaintza publikoa abian jartzeko, ekainean burutua izatea espero da.

Bileran, Jaurlaritzako sailburuak adierazi du beharrezkoa dela medikuen kopurua emendatzea. Ildo horretan, bere erranetan Espainiako estatu osoan 15.000 ikasle aurkezten dira, horietatik 9.000ek lanpostua lortzen dute eta 6.000 mediku galtzen dira. Martinezek kritikatu du akreditaziorako sistema zailegia dela.

Horregatik, gaitasunak egiaztatzeko eta tituluak homologatzeko prozesuetan bizkortasun handiagoa izatea eskatu du. Martinezen hitzetan, proposamen “arriskutsuak beharrezkoak dira, premiazkoak direlako. Arazoa gaur dugu, ezin dugu gehiago goaitatu”.

Antxoaren arrantza

Gaur egungo kuoten neurriekin antxoaren kanpaina abiatu da, baina maiatzean alda daiteke. Amaia Barredo Eusko Jaurlaritzako Arrantza sailburuak azaldu duenez, Bizkaiak eta Gipuzkoak, Kantauriko beste flota batzuk bezala, euskal arrantzaleek bestelako kuotak nahi ditu.

Kantauriko arrantzaleen proposamena da Estatuari dagokion kuota kofradien artean banatzeko sistema bat ezartzea, erakunde horiek beren kabuz antola daitezke, arauak jartzeko ahalmena izan dezaten galdegina da. Hori egin eta, itsasontziek Estatuko kuotaren ehunekoaren barnean egin ahal izanen duten harrapaketa osoa zein izanen den jakinen dute.

Esko Jaurlaritzako arduradunak zioen: “Horrela kudeatu ahal litzateke: nola arrantzatu, noiz joan arrantzara eta zenbat arrantzatu”.

Martxoaren 8a: emazteen lidergoa

Nazioarteko Emazteen Eguna kari egin ekitaldian, kooperatiben Kontseiluak eta Konfekoopek, enpresa kooperatibetan emazteek duten lidergoa eta berdintasuna aldarrikatu dute. Emazteak kooperatibismoaren %53 dira, eta hamar kooperatibatik lauetan emazteak dira buru.

Berdintasunaren aldeko ekitaldian Rosa Lavin Konfekoopeko presidenteak eta Belen Balerdi Kooperatiben Kontseiluko presidenteak adierazi dute: “Datu horiek erakusten digute berdintasunerako bidea posible dela, baldin eta fermu eta konbentzimenduz lanean jarraitzen badugu. Iaz kooperatibismoan aitzindari izan emazteei aitortza erakusteko aukera izan genuen, aurten beste pausu bat ematen dugu ibilbide horretan eta gaur egun gure enpresak gidatzen dituzten emazteengan jartzen dugu fokua. Sektoreetan egotea erakusten digu zenbat egin dugun. Gero eta emazte gehiago dira hezkuntza, industria eta garraio zerbitzuetan”.

Carmen Marcuello Zaragozako Unibertsitateko eta Saioa Arando Mondragon Unibertsitateko irakasleek zenbait gogoeta partekatu dituzte berdintasuna sustatzeko. Kooperatibek, mugimendu bezala, berdintasuna fermuki aldarrikatu behar dutela azaldu dute, jendartea anitza dela gaineratuz. “Kooperatibek begirada zabaldu beharko lukete, ez lukete ulertu behar gizonen eta emazteen arteko berdintasunaren aldarrikapena, aldarrikapen uniforme eta bakar gisa, bizigarriak diren gizarteak eraiki behar dira, ekitatea eta justizia soziala bermatuz”.

Halako ideiak babestu ditu ere Emuneko presidentea den Ainhoa Lasak: “Erakundeak indartu nahi baditugu, pertsonak balioan jarri behar ditugu. Egin dezaketen ekarpena egiteko boterea emanez, erantzukizuna partekatuz eta autonomia sustatuz”.

Eroskiko zuzendari nagusia den Rosa Carabelek, hurbilduak zirenak lanean jarraitzera animatu ditu, “enpresa kooperatibek mundua eraldatzen jarrai dezagun, positiboki, inpaktua sortzen eta denontzat etorkizun justuagoa eraikitzen. Jarrai dezagun bidea markatzen”.

Lan eta Gizarte Segurantza sailburuorde Elena Perez Barredok adierazi du ez dagoela erabateko demokraziarik, erabateko berdintasunik gabe, emazteek eta gizonek eskubide eta aukera berberak izan gabe”.

Europar laguntzak lehenbailehen banatuak

Laborantza Politika Bateratuaren (PAC) ordainketak aitzinatuko dizkien banku-zerbitzu berri bat aktibatzeko akordioa Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Rural Kutxak izenpetu dute. Adierazi dute: “Akordio horrek berehala ordainduz erraztasun handiagoa emango die laborantza etxaldeei, europar laguntzak aldez aurretik eskuratzea erraztuz eta lehen sektoreko ekoizleentzako plangintza ekonomiko hobea bermatuz". Abeltzaintza eta laborantza etxaldeen arduradunen finantza-egonkortasuna indartu nahi da. Akordioaren arabera, 2025eko laguntza onuradunek, Nafarroako Rural Kutxaren bidez ordainketa aurreratzea eskatzeko aukera ukanen dute.

Farmaziako gastuak

Erkidegoko biztanleek batez beste urtean, farmazia produktuetan beren sakelatik 83 euro ordaintzen dituzte. Zuzeneko gastua, Nafarroan, azken hamarkadan %51z igan da eta %15ez Autonomia Erkidegoan. Bilakaera horretan hainbat faktorek dute eragina: medikamentuen prezioen emendatzea, kostu handiagoko produktuen kontsumoa.

Hego Euskal Herrian kontsumitzen diren erremedio batzuk tokian bertan ekoiztuak dira. Horietan, gizakientzako sendagaiak ekoizten dituzten sei lantegi badira. Bernedoko Biomendi Altan, Leioako Faes Farma, Zamudioko Roxall, Noaingo Ardena Pamplona, Uharten eta Ollokin lantegiak dituen Cinfa enpresa. Euskal Herriko enpresetako bat, Nafarroako Cinfa, mundu mailan ospe onena duten 25 enpresen zerrendan da (19. postuan), Estatu Batuetako Pfizer eta Johnson & Johnson, Suitzako Novartis eta Roche, Erresuma Batuko Astrazeneca eta Alemaniako Bayer enpresekin batera.

EHNE: otsoak gero eta hurbilago

Larrun mendian ikusi otsoak alarmak piztu ditu. EHNE sindikatuak ohartarazi du ez dela lehena ez eta azkena Euskal Herrian gaindi ibilki den otsoa ikustea. Jadanik Bardeetan aziendak erasotu dituela otsoak eta mendiko hazkuntzari buruz sindikatuak alarma piztu du. EHNEren arabera Baztan-Bidasoa aldean edo Larrun mendian ikusi otsoa baino lehenago, jadanik bazirela otsoak hemen gaindi zabiltzanak argumentatuz ihardoki du. 2005 eta 2023 artean 2.903 azienda erasotuak izan dira, ardiak gehienik. Horietarik 1.943 hilak, 463 kolpatuak eta 498 desagertuak izan dira. Estimatzen da Euskal Herrian gaindi 9-10 bat otso dabiltzala. Bi otso talde balitezke, Iparraldea eta Araba aldean, Gorbeia mendian eta Kuartango eskualdean. EHNE sindikatuak dio alhan diren ardi mendi guneetan otsoaren presentzian ezin dela onartu. Euskal gobernuari eskatzen dute neurriak har ditzan artalde horiek otsoen erasoaldietarik zaintzeko.

Etxebizitzen prezioa beti gorantz

2024an Hego Euskal Herrian etxebizitzen prezioak goratu dira. Iaz etxebizitzen prezioa %8,5 eta %12,9 artean igan da. Bana beste Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan, 2007tik izan den goratze ttipiena. 2024. urteko azken hiruhilekoan, etxebizitzen prezioa batez beste %10,7z igan da. Halaber, etxebizitza berri bat erostea %12,6z karioagoa izanen da. Bigarren eskukoak %10,3z goratu dira.